عاقبت چک های ثبت نشده در سامانه صیاد؛ بانک میتواند پولتان را ندهد

بسیاری از افرادی که چک بانکی در اختیار دارند و هنوز با فضای قانون جدید چک آشنا نیستند و یا چک های خود را در سامانه صیاد به ثبت نرسانده اند، به درستی نمی دانند که اگر این چک ها را بدون اینکه در سامانه ثبت شده باشد، دریافت کرده اند حالا باید چه کنند و تکلیف آنها چیست.

حالا بانک مرکزی به صراحت اعلام کرده: «به موجب ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، صدور چک های صیادی مستلزم ثبت هویت دارنده، مبلغ و تاریخ مندرج در چک برای شناسه یکتای برگه چک توسط صادرکننده یا انتقال دهنده بوده و به موجب تبصره ۱ این ماده در صورتی که مالکیت آنها (مشخصات مزبور) در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و لذا نه تنها بانکها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند، بلکه هیچ یک از احکام و امتیازات قانون مزبور از جمله صدور گواهی عدم پرداخت چک، و احکام و مزایای مترتب بر آن برخوردار نمی باشند»

به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین، آبان سال ۱۴۰۰ بود که سخنگوی قانون چک رسما اعلام کرد که مردم نباید چک هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده اند را دریافت کنند؛ در غیر این صورت عواقب سنگینی در انتظار آنها خواهد بود و شاید به سختی بتوانند وجه چک در اختیار خود را دریافت نمایند.

آن روزها آمنه نادعلی زاده، گفته بود که بانکها به موجب اصلاحیه قانون صدور چک، قادر نخواهند بود که در زمان نقد کردن چک، وجهی را به فرد پرداخت کنند؛ چراکه مطابق با قانونی که در سال ۹۷ در مجلس مصوب شده بود، نقل و انتقال چک حتما باید به صورت سیستمی در سامانه صیاد صورت گرفته و زمانی که چک بین شخص صادرکننده و گیرنده تبادل می شود، حتما باید ثبت الکترونیکی آن نیز در سامانه صیاد اتفاق بیفتد.

البته این طرح از ابتدای فروردین سال ۱۴۰۰ آغاز و همزمان با آن، توزیع چک های بنفش صیادی هم شروع شد که مطابق با ضوابط، کارسازی آن منوط به ثبت صدور و تائید آن در سامانه صیاد شده بود. در واقع، صادرکننده چک زمانی که چک جدید صیادی بنفش رنگ را صادر می کند، ابتدا باید مشخصات چک شامل تاریخ، مبلغ و نام گیرنده چک را بر روی فیزیک چک درج کرده و همان اطلاعات را نیز الزاما در سامانه صیاد وارد کند؛ البته این کار هم با توجه به وجود نرم افزارها و اپلیکیشن های مربوط به بانکها و به موازات آن، همراه بانک و اینترنت بانک، دردسر چندانی نداشت؛ اما بسیاری به دلیل نو بودن کار و آشنا نبودن با شیوه های ثبت چک، از این کار سر باز می زدند؛ اما به هر حال از آبان ماه سال گذشته، این الزام برای تمامی دارندگان و صادرکنندگان چک به وجود آمده است که چک خود را در سامانه صیاد ثبت کنند.

حالا بر اساس بخشنامه ای که صادر شده، بانک مرکزی چک های ثبت نشده در سامانه صیاد را تعیین تکلیف کرده است. در واقع، با توجه به مشکلات ایجاد شده برای برخی اشخاص دارنده یا ذینفع چک که اقدام به اخذ چک از صادرکنندگان یا انتقال دهنده چک بدون ثبت مشخصات در سامانه صیاد نموده و از طرفی، امکان دسترسی به صادرکننده یا انتقال دهنده چک را نیز بنا به هر دلیلی ندارند، باید امکان ارایه گواهی با اعلامیه با عنوانی همچون «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» از سوی بانک به دارنده چک حسب درخواست وی و یا در پاسخ به استعلام های صورت گرفته از سوی مراجع قضایی، شبه قضایی و یا ثبتی بدون درج «کدرهگیری» و در قالب و شکلی متمایز از گواهی نامه های مرسوم عدم پرداخت چک که صرفا موید و متضمن عدم امکان اقدام بر روی چک به دلیل الزام قانونی پیش گفته شده فراهم گردد.

بانک مرکزی در این بخشنامه که از سوی مدیریت کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی صادر شده، آورده است:« احتراما همانگونه که استحضار دارند، وفق تبصره نخست ماده ۲۱ مکرر اصلاحیه قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ در مورد برگه چک هایی که از دسته چک های ارایه شده پس از پایان اسفند سال ۱۳۹۹ صادر می شوند تسویه چک صرفا در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهایی چک بر اساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورت عدم ثبت مالکیت چک در سامانه صیاد، احکام قانون صدور چک شامل چک مزبور نبوده و بانکها مکلفند از پرداخت وجه آن خودداری نمایند. بر این اساس عبارت «مشمول این قانون نبوده»، در مفاد تبصره قانونی اخیر الذکر، دلالت بر این دارد که هیچ یک از احکام و امتیازات قانون مزبور از جمله صدور گواهی عدم پرداخت در ارتباط با چک های ثبت نشده موضوعیت ندارد. با توجه به مراتب مذکور، بدیهی است در صورتی که صادرکننده به هر دلیلی از ثبت مراتب صدور چک در سامانه صیاد استنکاف نماید، برگه چک به عنوان سند حاکی از طلب محسوب شده و ذی نفع می تواند از طریق اقامه دعوا در مراجع قضایی صالح به طرفیت صادرکننده یا ایادی ماقبل، حقوق خود را استیفا نماید.

اکنون با عنایت به مشکلات پیش آمده برای برخی اشخاص دارنده یا ذی نفع چک که اقدام به اخذ چک از صادرکننده یا انتقال دهنده چک بدون ثبت مراتب در سامانه صیاد نموده و از طرفی امکان دسترسی به صادرکننده یا انتقال دهنده چک نیز بنا به دلایل مختلف میسر نمی باشد، مقتضی است ترتیبی اتخاذ گردد تا امکان ارایه گواهی یا اعلامیه با عنوانی همچون «اعلامیه عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد» از سوی بانک به دارنده چک حسب درخواست وی و یا در پاسخ به استعلام های صورت گرفته از سوی مراجع قضایی، شبه قضایی  یا ثبتی بدون درج «کد رهگیری» و در قالب و شکلی متمایز از گواهی نامه های مرسوم عدم پرداخت چک که صرفا موید و متضمن عدم امکان اقدام بر روی چک به دلیل الزام قانونی پیش گفته باشد، حاوی متن زیر در اعلامیه فراهم گردد:

«به موجب ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، صدور چک های صیادی مستلزم ثبت هویت دارنده، مبلغ و تاریخ مندرج در چک برای شناسه یکتای برگه چک توسط صادرکننده یا انتقال دهنده بوده و به موجب تبصره ۱ این ماده در صورتی که مالکیت آنها (مشخصات مزبور) در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و لذا نه تنها بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند، بلکه هیچ یک از احکام و امتیازات قانون مزبور از جمله صدور گواهی عدم پرداخت چک، و احکام و مزایای مترتب بر آن برخوردار نمی باشند»