بیزینس ابربدهکار بانکی از داخل زندان؟

روزنامه شرق از بدهکار بزرگ بانکی که از داخل زندان به تجارت مشغول است گزارشی تهیه کرده که در ادامه می‌خوانید.

گویا هرجا رانتی هست، باید نام افراد یا صنایعی خاص بدرخشد. امروز در کنار عرضه‌ کالاها در تالار بورس، مکانیسمی از سوی تولیدکنندگان راه‌اندازی شده که کالاها را بدون شرکت‌دادن در رقابت، به مشتریان خاص عرضه می‌کنند. نامش را سیستم مچینگ گذاشته‌اند اما شباهتی به مچینگ واقعی ندارد. نکته درخور تأمل درباره این سیستم، فهرست نام‌آشنایی از مشتریان خاص است که در بین آنها نام بدهکاران بانکی در حبس نیز به چشم می‌خورد. به گفته غزنوی، سخنگوی اتحادیه لوازم خانگی، این روزها یکی از بدهكاران بزرگ بانكی كه در حال گذراندن دوران محكومیت خود است، پای ثابت معاملات مچینگ فولادی شده است! مچینگ سازوكاری تكمیلی در بورس برای فروش مازاد کالای عرضه‌شده در تالار است تا محصولاتی که از عرضه روزانه بورس باقی مانده، روی دست نماند و به مشتریان عرضه شود. اما در سیستم کنونی بدون آنکه محصولات در تالار عرضه شده و در رقابت شرکت کنند، یک‌راست به مچینگ می‌روند و به صورت عرضه خاص به فروش می‌رسند.

مچینگ یا خریداری كالای مازاد معاملات به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن، در صورتی كه تمامی حجم عرضه‌شده کالای مدنظر در تالار معاملات بورس کالا مورد معامله قرار نگیرد، بخش باقی‌مانده و معامله‌نشده، با قیمت پایه در سیستم مازاد عرضه یا مچینگ قرار می‌گیرد. فرایندی كه در تمام دنیا یك حلقه تكمیلی برای بورس كالا به شمار می‌‎رود اما در ایران به محل توزیع رانت تبدیل شده است؛ زیرا خرید ورق‌های فولادی در فرایند مچینگ در انحصار صنایع و افراد خاصی است كه شرکت‌ها آنها را مشتری قدیمی خود تشخیص می‌دهند و تعیین می‌كنند كه چه كسانی می‌توانند در فرایند مچینگ اقدام به خرید این كالای مهم برای تولید انواع لوازم خانگی، خودرو و... كنند.
 

‌نام یك متهم بانكی در  لیست مچینگ
یکی از بزرگ‌ترین بدهکاران بانکی ایران که سال ۱۳۹۸ خبر بازداشت او منتشر شد، از مشتریان پروپاقرص این سیستم است. بر اساس اطلاعات منابع غیررسمی، او از بدهی چند هزار میلیارد تومانی خود تا به حال بخش عمده‌ای را تسویه کرده اما همچنان برای گذراندن دوره محکومیت خود در زندان است.

حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی، در گفت‌وگو با «شرق» از عرضه‌های خاص در صنعت فولاد می‌گوید.
او اضافه می‌كند: شرکت‌های تولیدکننده فولاد بخشی از محصول خود را در تالار اصلی عرضه می‌کنند. با این میزان عرضه کم در فضای رقابتی بورس، وقتی کف قیمت مشخص شد، باقی محصولات خود را به صورت عرضه خاص به مشتریانشان می‌فروشند.
به گفته غزنوی این عرضه‌های خاص به افرادی صورت می‌گیرد که اصلا تولیدکننده نیستند. به‌طور مثال آقای... یکی از مشتریان فولاد است. او که یکی از بدهکاران بانکی است و امروز در زندان است، نامش همچنان در لیست مشتریان وجود دارد و خرید و فروش می‌کند.
او می‌گوید: در واقع شرکت‌های فولادی تعدادی از این افراد را به‌عنوان مشتریان قدیمی نام می‌برند و در لیست خریداران قرار می‌دهند. سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی بر این باور است كه فولاد مباركه بر اساس خواست شخصی خود سهمیه‌های خرید را تعیین می‌كند و لیست انتخابی خریداران این شركت نیز همان مشتریان عرضه‌های خاص هستند.

او ادامه می‌دهد: از دیگر مسائل درخور تأمل، ابطال معاملات روزانه در بورس است. به طور مثال می‌گویند قیمت رقابت زیادی خورده بنابراین معامله‌های آن روز را باطل می‌کنند. این اتفاق سبب می‌شود تقاضای انباشته ایجاد شود. به عبارت ساده‌تر، با ابطال معامله، تقاضا که از بین نمی‌رود بلکه به هفته بعد انتقال پیدا می‌کند. هفته بعد هم تقاضای جدید روی آن می‌آید و تقاضای زیاد و عرضه محدود، تعادل بازار را به هم می‌ریزد.
غزنوی بیان می‌كند: در نظام عرضه و تقاضا وقتی عرضه یک محصول کم و تقاضا برای آن زیاد باشد، قیمت آن محصول افزایش می‌یابد. بنابراین با چنین مکانیسمی قیمت‌ها را بالا می‌برند و اعلام می‌کنند این قیمت برای فولاد به تصویب رسیده است. همین قیمت بالا مبنای عرضه‌های مچینگ می‌شود.
 

چرا مشتریان خاص برای مچینگ انتخاب می‌شوند؟
یك منبع مطلع در گفت‌وگو با «شرق» درباره ایجاد انحصار در عرضه فولاد به شیوه مچینگ بیان می‌كند: به‌جز ورق فولادی كه عرضه آن انحصاری است، بقیه مقاطع ورق را می‌‎توان در بورس مبادله كرد.
او می‌گوید: فولاد مباركه عموما برای ورق فولادی از پیش تعیین می‌كند كه كدام شركت‌ها می‌توانند ورق‌های فولادی را خریداری كنند و این مسئله به نوعی رانت ایجاد می‌كند.

به گفته این منبع مطلع، دلیل این رفتار فولاد مباركه این است كه مصرف ماهانه در ایران‌خودرو و سایپا خیلی بالاست. بورس به اندازه نیاز آنها عرضه فولاد انجام نمی‌دهد و آنچه عرضه شده، جوابگوی نیاز این دو شركت نیست.
او اضافه می‌كند: حدود صد شركت داریم كه آنها هم هر كدام تقریبا هزار تن، سه هزار تن، پنج هزار تن یا شاید هم بیشتر ظرفیت دارند. تولیدكنندگان كوچك مثل شركت امرسان كه یخچال و گاز تولید می‌كند نیز ورق استفاده می‌كنند. به این شركت‌ها گفته می‌شود كه از فضای رقابتی نیازهای خود را تأمین كنند ولی به ایران‌خودرو می‌گویند علاوه بر مشاركت در فضای رقابتی از طریق مچینگ هم ورق فولاد به شما تعلق می‌گیرد؛ زیرا این شركت نسبت به بقیه سهمیه مصرفی‌اش 20 تا 30 برابر است ولی به اندازه یك‌بیستم این نیاز می‌تواند از طریق عرضه در بورس تأمین كند؛ زیرا ورودی محصول به بورس كالا كم است.
 

ابربدهكار  بانكی چگونه در مچینگ خرید می‌كند؟
برخی شنیده‌ها حاكی از آن است كه این بدهکار بانکی در بیرون زندان به سر می‌برد و به راحتی می‌تواند در معاملات شركت كند. او كه بخشی از بدهی خود به سیستم بانكی را تسویه كرده و در حال گذراندن بقیه مدت محكومیت خود است، چگونه می‌تواند در لیست مچینگ قرار گیرد و معامله كند؟ برخی گمانه‌ها، شرایط زندان به خاطر شیوع كرونا را عاملی می‌دانند كه باعث شده او در بیرون زندان به كسب‌وكار خود مشغول باشد اما یك منبع مطلع احتمال فعالیت عوامل شركتش به نمایندگی از طرف او را عاملی برای حضور نام او در لیست مچینگ معرفی می‌كند.

او می‌گوید: شركتی كه متعلق به این فرد است، قطعا تك‌امضا نیست. این شركت در تالار وارد می‌شود و یكی از افرادی كه حق امضا دارد، برای خرید اقدام می‌كند؛ یعنی عوامل او كارهای بازار را انجام می‌دهند. این منبع مطلع می‌گوید: با قیمتی كه شركت مربوط به این بدهکار بانکی در بورس كالا اعلام كرده است، ورق فولادی به دستش نمی‌رسد. بعد از اینكه قیمت مچینگ آمد، شركت یادشده به فولاد مباركه نامه می‌زند كه این هفته نتوانستم برای خرید اقدام كنم و اگر مقدور است مثلا 
110 تن ورق فولاد به من بدهید كه خط تولید خود را تا عرضه دوباره ورق در بورس فعال نگه دارم. به این ترتیب نام این شركت در لیست شركت‌های دریافت‌كننده ورق فولاد از مسیر مچینگ قرار می‌گیرد.
به گفته این منبع مطلع، لیست اسامی دریافت‌كنندگان ورق فولادی از مسیر مچینگ در اختیار بورس كالا یا شركت فولاد مباركه قرار دارد.
 

‌عدم پاسخ‌گویی وزارت صمت
به دلیل گله‌های مكرر صنایعی كه نیازمند ورق فولادی هستند، معاونت صنایع وزارت صمت تصمیم گرفته بود كه به شیوه توزیع ورق‌های فولادی ورود كرده و شیوه مچینگ را از مبادلات این كالا حذف كند؛ اما آن‌طور كه غزنوی می‌گوید لابی گسترده مافیای فولاد اجازه نمی‌دهد كه این شیوه عرضه اصلاح شود و بحث نظارت بر عرضه ورق‌های فولادی دوباره به معاونت معدنی وزارت صمت باز‌می‌گردد و حالا این معاونت به همراه فولاد مباركه و بورس كالا، مجموعه‌هایی هستند كه می‌دانند توزیع رانتی ورق فولادی در بین كدام صنایع و افراد خاص رخ می‎دهد.

برای اطمینان از سخنان فعالان صنعت لوازم خانگی درباره حضور نام ... در لیست مچینگ فولاد مباركه و نحوه مشاركت این محكوم در معاملات سامانه مچینگ، خبرنگار «شرق» با داریوش اسماعیلی، معاون امور معادن وزارت صمت، تماس می‌گیرد اما این تماس تا لحظه تنظیم گزارش، بدون پاسخ باقی می‌ماند.