دیدار بزرگان در کرملین؛ جهان در انتظار نتایج سفر رهبر ارشد چین به روسیه
می‌رود شی جین پینگ، رهبر ارشد چین، هفته جاری با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه دیدار خواهد کرد؛ دیداری که می‌تواند پیامدهای گستردهای برای جنگ در اوکراین و روابط آشفته بین پکن و واشنگتن داشته باشد.
بیانیه کوتاه چین که سفر روز جمعه «شی» را اعلام کرد، جزئیاتی از دستور کار او مطرح نکرد. کرملین گفت که در جریان سفر «شی»، مذاکرات بر روی «مشارکت جامع و همکاری استراتژیک» بین دو کشور متمرکز خواهد شد. چین خود را به عنوان یک کشور «بی‌طرف» معرفی کرده که به دنبال میانجی‌گری در جنگ اوکراین است.
دولت چین به تازگی سندی در مورد مواضع خود منتشر کرده که در آن یک راه‌حل سیاسی برای بحران اوکراین توضیح داده شده است، اما این سند به دلیل نداشتن برنامه‌های مشخص و اجتناب از خواسته‌هایی که می‌تواند به روابط نزدیک چین با روسیه آسیب برساند، به طور گسترده توسط رهبران غربی مورد انتقاد قرار گرفت. «شی» تلاش کرده که چهره خود را به عنوان یک «دولتمرد جهانی» برجسته کند، به‌ویژه در هفته گذشته، یعنی زمانی که پکن کوشید میانجی‌گری و البته توافقی غافلگیرکننده برای احیای روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران انجام دهد. این توافق پس از گفت‌وگوهای گستردهای حاصل شد که در آن هر دو طرف تمایل خود را برای اصلاح روابط ابراز کرده بودند.
میانجی‌گری در جنگ چالش بسیار بزرگ‌تری خواهد بود. اوکراین و روسیه همچنان درگیر جنگی هستند که به نظر نمی‌رسد هیچ یک از طرفین آماده مذاکره برای پایان دادن به درگیری باشند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، روز دوشنبه گفت که ایالات متحده «شی» را تشویق کرده تا با ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، صحبت کند. دولت بایدن این سفر را فرصتی برای چین می‌‌‌بیند تا در مورد ارائه تسلیحات به روسیه برای استفاده در اوکراین تجدیدنظر کند؛ ادعایی که پکن آن را رد کرده است. وی گفت: «این سفر اتفاق خوبی خواهد بود زیرا به طور بالقوه تعادل و بصیرت بیشتری را به رویکرد جمهوری خلق چین به ارمغان میآورد.» سالیوان همچنین افزود: «ما امیدواریم که این سفر همچنان آنها را از ارائه کمک‌های مرگبار به روسیه منصرف کند.»
الجزیره هم در گزارش ۱۷ مارس نوشت، «چین گانگ»، وزیر امور خارجه چین، به همتای اوکراینی خود گفت که پکن نگران این است که جنگ در اوکراین از کنترل خارج شود. او خواستار مذاکره درباره راه‌حل سیاسی با مسکو شده است. گانگ روز پنج‌شنبه طی یک مکالمه تلفنی با کولبا (همتای اوکراینی خود) گفت که چین میخواهد شاهد پیشرفت مذاکرات صلح باشد. بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه چین، گانگ به کولبا گفت: «چین همیشه موضعی عینی و منصفانه در مورد مساله اوکراین داشته است.» بر اساس این بیانیه، وزیر امور خارجه چین همچنین گفت: «چین متعهد به ترویج صلح و پیشبرد مذاکرات است و از جامعه بین‌المللی میخواهد تا شرایط را برای گفت‌وگوهای صلح فراهم کند.»
کولبا سپس در توییتی نوشت که او و همتای چینی‌اش «درباره اهمیت اصل تمامیت ارضی گفت‌‌‌وگو کردند» و او بر اهمیت «فرمول صلح» رئیسجمهور اوکراین برای پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین «تاکید کرد». «فرمول صلح ۱۰مادهای» زلنسکی - در کنار عناصر دیگر- شامل احیای تمامیت ارضی اوکراین است که در مورد آن هیچ «مذاکره‌‌‌ای» وجود نخواهد داشت. همچنین این فرمول شامل خروج تمام نیروهای روسیه، توقف همه خصومت‌‌‌ها و تشکیل دادگاه ویژه برای پیگرد قانونی جرائم جنگی روسیه می‌شود. تعامل «نادر» چین در جنگ اوکراین در روز پنج‌شنبه با «نقشه راه ۱۲ مادهای» اخیر برای «حل و فصل سیاسی بحران اوکراین» همراه بود.
چین پس از میزبانی مذاکرات ایران و عربستان، اعتبار خود را به عنوان یک میانجی مستقل حفظ کرده و در این راستا تلاش سختی به خرج می‌دهد. اما نفع جدید پکن در پایان دادن به جنگ بیش از یکساله در اوکراین باید در قالب اعلامیه سال ۲۰۲۲ چین مبنی بر دوستی «بدون محدودیت» روسیه دیده شود. چین همچنین از محکوم کردن حمله مسکو به اوکراین امتناع کرده و در عین حال اعلام کرده که حاکمیت و تمامیت ارضی همه کشورها باید رعایت شود. با این حال پکن تحریم‌های غرب علیه روسیه را محکوم کرده و ناتو و ایالات متحده را به تحریک حمله روسیه به اوکراین متهم کرده و غرب را مقصر این حمله می‌داند. در یک کنفرانس خبری در ۷ مارس، وزیر امور خارجه چین گفت که ایالات متحده تلاش‌ها برای صلح در اوکراین را تضعیف می‌کند تا درگیری را به نفع خود گسترش دهد. او گفت: «به نظر می‌رسد دست نامرئی وجود دارد که برای طولانی‌‌‌شدن و تشدید درگیری و استفاده از بحران اوکراین برای خدمت به یک برنامه ژئوپلیتیک خاص فشار میآورد.» وزارت امور خارجه هیچ اشاره‌‌‌ای به تکرار چنین اظهاراتی در گفت‌وگوی تلفنی روز پنج‌شنبه نکرد.
سفر «شی» به مسکو در حالی است که دیمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین، در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت کشورهایی که در جریان حمله روسیه به این کشور «بدرفتاری کرده‌‌‌اند» پس از پایان جنگ، مورد بازخواست قرار خواهند گرفت. کولبا همچنین هشدار داد که تاخیر در تحویل تسلیحات غربی به قیمت جان اوکراینی‌‌‌ها تمام خواهد شد. او گفت: «اگر حتی یک روز تحویل مهمات به تعویق بیفتد، به این معنی است که یک نفر در خط مقدم می‌‌‌میرد.» کولبا در دفتر کارش در کی‌‌‌یف که اکنون توسط کیسه‌‌‌های شن و نظامیان مسلح محافظت می‌شود، این مصاحبه را انجام داد. اگرچه اوکراین از زمان حمله روسیه از سوی قدرت‌‌‌های غربی حمایت نظامی و اقتصادی دریافت کرده، اما بسیاری از کشورهای قاره آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی در این خصوص سکوت اختیار کرده و موضعی نگرفته‌‌‌اند. با این حال، کولبا تصریح کرد، کشورهایی که از اوکراین حمایت نکرده‌‌‌اند «در جریان این جنگ رفتار نادرست داشتند و با اوکراین بدرفتاری کرده‌‌‌اند» در آینده بهای آن را خواهند پرداخت. وزیر خارجه اوکراین البته به طور مستقیم نگفت که این «بها» چه خواهد بود که غیرحامیان خواهند پرداخت.
اوکراین ممکن است در کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت به کمک و حمایت نظامی غرب وابسته باشد، اما در زمان صلح، صادرات عظیم غلات اوکراین به این کشورها یک اهرم اقتصادی قابل‌توجه خواهد بود. وزیر خارجه اوکراین گفت که «اگر کسی در جهان فکر می‌کند که رفتار این یا آن کشور، یا رفتار با اوکراین در تاریک‌‌‌ترین لحظه تاریخ ما، در ایجاد روابط آینده مورد توجه قرار نخواهد گرفت، این افراد نمی‌‌‌دانند که دیپلماسی چگونه کار می‌کند.» کولبا گفت که متحدان غربی به اندازه کافی و با سرعت لازم از اوکراین حمایت نظامی نمی‌‌‌کنند، و دلیل آن را عدم‌آمادگی این کشورها برای یک جنگ در مقیاس جنگ جهانی اول خواند. او گفت: «آنچه ما نیاز داریم اکنون گلوله‌‌‌های توپخانه است.»
وزیر خارجه اوکراین گفت: «ما از هم‌‌‌پیمانان می‌‌‌خواهیم که سریع‌تر عمل کنند.» در هفته‌‌‌های اخیر تقاضا برای مهمات در هیچ کجا بیشتر از شهر باخموت در شرق اوکراین نبوده است. این شهر برای بیش از هفت ماه در برابر تلاش‌‌‌های مکرر روسیه برای تصرف، مقاومت کرده است. کولبا گفت که اگر باخموت سقوط کند، شهرهای دیگر در نوبت تسخیر شدن هستند «بنابراین برای نجات جان‌‌‌ها در آنجا... باید تا زمانی که از نظر فیزیکی می‌توانیم در باخموت بجنگیم.» او گفت که هیچ نشانه‌‌‌ای از تمایل روسیه به مذاکره برای پایان جنگ وجود ندارد، اما در عین حال افزود: «هر جنگی به میز مذاکره ختم می‌شود... اما هدف من به عنوان وزیر خارجه این است که اطمینان حاصل کنم که اوکراین پس از یک موفقیت تعیین‌کننده در میدان نبرد، به میز مذاکره برسد.»
