بیت کوین سلطه ۱۰۰ ساله دلار به عنوان ارز ذخیره‌ای را به پایان می‌رساند؟

آمریکا و بسیاری از کشورهای تراز اول جهان، در مواجهه با بحران‌های اقتصادی اقدام به چاپ پول می‌کنند. این نکته باعث شده تا ارزش دلار و ارزهای فیات در یک روند بلند مدت همواره کاهش پیدا کند. چنین شرایطی چه تاثیری بر بیت کوین خواهد گذاشت؟ آیا بیت کوین به عنوان ارز ذخیره‌ای جدید در نظر گرفته می‌شود؟

ارز ذخیره‌ای، پولی است که نزد بانک‌های مرکزی و خزانه­­‌داری­ها معمولا برای انجام معاملات بین‌المللی، نگهداری می‌شود. به عنوان مثال، کشور آرژانیتن با پول تورمی خود (پزو) قادر نخواهد بود که یک جت مسافربری بوئینگ ماکس ۷۳۷ بخرد و مجبور است دلار آمریکا پرداخت کند، به همین دلیل است که آرژانتین باید به عنوان ارز ذخیره‌ای دلار ذخیره ­کند.

کاربرد پایه‌ای دیگر ارزهای ذخیره‌ای، حمایت از ارزش پول ملی است. به‌عنوان ‌مثال اگر ارزش پول ملی برزیل (رئال) بر اثر رکود اقتصادی کاهش یابد، بانک مرکزی برزیل می‌تواند با خرید پول ملی به‌وسیله دلارهایی که ذخیره کرده، دوباره ارزش پولش را بالا ببرد.

آیا بیت کوین هم می‌تواند همان کاربردهای کلیدی ارز ذخیره‌ای را داشته باشد؟ Franklin Noll، مورخ پول و رئیس شرکت مشاوره تاریخی Noll می‌گوید:

من به‌شخصه فکر می­‌کنم این اتفاق خواهد افتاد، حداقل در آینده. ماهیت الکترونیکی بیت کوین برای امور پرداخت بسیار مناسب است. با اینکه در گذشته از طلا برای این کار استفاده می‌شده، این طلای دیجیتال هم، حتی اگر بهتر از طلا نباشد، می‌تواند این کار را انجام بدهد.

زمانی که بازارها در بحبوحه بیماری کوید۱۹ در ماه مارس سقوط کردند، بیت کوین هم رفتار آن بازارها را دنبال کرد. David Jung، مدیرعامل شرکت بین‌المللی ذخیره پولی بلاک‌چین گفت که، بیت کوین عملکرد خوبی نداشت. او افزود:

اگر افزایش عرضه دلار آمریکا، به تنها ابزاری برای جلوگیری از رکود مالی تبدیل شود که به دنبال آن منجر به افزایش نامطلوب حجم بازار می­شود، موقعیت بیت کوین به‌گونه‌ای است که تقریباً شبیه به “آخرین گزینۀ ارز ذخیره‌ای” به منظور حفظ ارزش پول است.

دلار آمریکا همچنان پادشاه است

اما چالش‌ها همچنان پابرجا هستند و بیت کوین احتمالاً نمی‌تواند به این زودی‌­ها جایگزین دلار شود. به گفته Noll، مشکل فعلی بیت کوین مانند طلا این است که، کالاها و اوراق بدهی کمتری، روی بیت کوین تعریف شده‌­اند (از بیت کوین برای دریافت و پرداخت استفاده نمی­‌کنند). همچنین، طبق گفته‌­های وی، تصور اینکه در آینده حجم قابل ­توجهی از معاملات دنیا از بیت کوین استفاده کنند، سخت است؛ بنابراین، دلار همچنان پادشاه است.

Jonas Gross، مدیر پروژه در مرکز بلاک‌چین مدرسه فرانکفورت، اتاق فکر مرتبط با دانشکده مالی و مدیریت فرانکفورت، احتمال اینکه بیت کوین در آینده نزدیک به‌عنوان ارز ذخیره‌ای توسط کشورهای صنعتی استفاده شود را کم می‌­بیند. وی با اشاره به اظهارات اخیر Christine Lagarde، رئیس بانک مرکزی اروپا که خواستار تنظیم مقررات جهانی بیت کوین به دلیل نگرانی­‌های پول­شویی بود، در مصاحبه‌ای گفته که تردید همچنان بسیار زیاد است. او افزود:

سلطه دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره‌ای جهان واقعاً می‌تواند تهدید شود. چین در مرحله آزمایش پیشرفته پروژ­ۀ ارز دیجیتال بانک مرکزی خود است که این پروژه می‌تواند از اوایل سال ۲۰۲۲ راه­ اندازی شود، ممکن است به خارجی‌ها اجازه داده شود تا به آن دسترسی داشته باشند و برای معاملات خود از آن استفاده کنند.

استفاده از نسخه دیجیتالی ارز یوان برای پرداخت‌های جهانی، به‌آسانی و راحتی امکان‌پذیر است، هزینه‌های معاملات کاهش می‌­یابد و یوان دیجیتالی ممکن است به‌آسانی از مرزها عبور کند.

بااین‌حال یوان چین برای گرفتن جایگاه دلار راه طولانی در پیش دارد. بر اساس گزارش صندوق بین­‌المللی پول، در سه‌ماههٔ سوم سال ۲۰۲۰، دلار آمریکا تا ۶۰٫۴۶ درصد از کل ذخایر ارزی اختصاص‌یافته در جهان را تشکیل می‌داد و پس از آن یورو ۲۰٫۵۳ درصد، ین ژاپن ۵٫۹۲ درصد و پوند استرلینگ انگلیس ۴٫۵۰ درصد را شامل می­شدند. یوان با ۲٫۱۳ درصد در جایگاه پنجم است.

فقط ۶ ارز ذخیره از سال ۱۴۵۰ تاکنون

Campbell Harvey، استاد رشته تجارت بین‌الملل در دانشگاه Duke، در این زمنیه گفت:

هم‌زمان با افزایش نرخ بهره در ایالات متحده، استفاده از دلار آمریکا به‌عنوان یک ارز ذخیره‌ای ریسک بالایی دارد. در برخی موارد، این­کار بسیار پر ریسک­تر است و به دنبال گزینه‌های دیگری می­‌گردیم. در واقع، تاریخ اقتصادی می‌آموزد که ارزهای ذخیره‌ای جهانی برای همیشه دوام ندارند.

در ماه آگوست، شرکت هوش تجاری MicroStrategy اعلام کرد که بیت کوین را به‌عنوان دارایی اصلی ذخیره خزانه‌­داری خود اتخاذ کرده است. در آغاز سال ۲۰۲۱، Stephen Harper، نخست‌وزیر سابق کانادا، پیش­بینی کرد که نه‌تنها شرکت­‌ها بلکه دولت‌­ها ممکن است بخشی از سبد خود را که شامل طلا و فیات نیز می‌شود، به ارزهای دیجیتال اختصاص دهند.

از سال ۱۴۵۰ تاکنون شش ارز مهم ذخیره‌ای جهانی وجود داشته است که طول عمر هر ارز به طور میانگین ۹۴ سال بوده است. در حال حاضر دلار آمریکا ۱۰۰ سال است که به‌عنوان ارز ذخیره‌ای جهانی اتخاذ شده است که از میانگین فراتر رفته و تقریباً برابر با ارز دوره قبلی (پوند انگلیس) است که ۱۰۵ سال سلطه داشت.

به گفته Harvey، بیت کوین به­ خودی­ خود به علت نوسانات شدیدش، بعید است که به‌عنوان ارز ذخیره‌ای اتخاذ شود. در حال حاضر نوسانات دلار نسبت به ۱۰ ارز مهم دیگر تقریباً ۳ تا ۴ درصد در هرسال است. این در حالی است که نوسانات بیت کوین در محدوده ۸۰ تا ۹۰ درصد است. او همچنان اضافه کرد، نوسانات سالانه طلا حدوداً ۱۵ درصد است.

رمزارزها به‌عنوان بخشی از سبد دارایی

Harvey افزود:

از رمزارزها می‌­توان به‌عنوان بخشی از سبد دارایی در آینده استفاده کرد. بعید است که فقط یک رمزارز در سبد دارایی­تان وجود داشته باشد که البته تا زمانی که این اتفاق بیفتد، تمام بانک­‌های مرکزی بزرگ رمزارزهای خودشان را خواهند داشت.

Harvey با اشاره به مقاله ژورنال اقتصادی F. A. Hayek سال ۱۹۴۳، با عنوان “ارز ذخیره‌ای کالایی”، ادامه داد که داشتن یک سبد دارایی متنوع ایده جدیدی نیست. بااین‌وجود، سؤالات زیادی وجود دارد از قبیل اینکه از چه دارایی­‌هایی و از هرکدام با چه وزنی استفاده کنید؟ همچنین، چه کسی واقعاً وزن­ دهی­‌ها را تعیین می‌کند و اینکه چه زمانی یک دارایی به سبد اضافه یا از آن حذف شود؟

طبق گفته‌­های Gross، از بیت کوین به‌عنوان بخشی از سبد دارایی‌­ها، می‌توان به‌منظور مصونیت (Hedge) در برابر تورم و تلاطم‌های سیاسی استفاده کرد. وی با اشاره به شرکت MicroStrategy افزود که شاهد استفاده از بیت کوین به‌عنوان ذخیره خزانه‌­داری در دیگر شرکت‌ها هستیم. Noll ، استقبال اخیر برخی از شرکت­ها از بیت کوین به‌عنوان ارز ذخیره‌ای خزانه‌­داری را به‌عنوان یک پیشرفت قابل‌توجه تلقی کرد:

این یک گام کوتاه برای حرکت از سمت ارز ذخیره‌ای خصوصی به سمت ارز ذخیره‌ای عمومی است. اگر بیت کوین برای بانک­‌ها، شرکت‌های بیمه و شهرها به اندازه کافی خوب باشد، مطمئناً برای یک کشور کوچک هم که می­‌خواهد ذخایر خود را تقویت کند، به اندازه کافی خوب است.

José Parra-Moyano استادیار دانشکده بازرگانی Copenhagen، به CoinTelegraph گفت: ممکن است اگر بیت‌کوین یا سایر رمزارزها امنیت فنی را فراهم کنند و آن را برقرار نشان دهند، بانک‌های مرکزی آن ارزها را در ذخایر خود قرار دهند.

آیا زیرساخت کافی وجود دارد؟

آیا زیرساخت‌­های بیت کوین مهیاست؟ Jung گفت:

در این برهه از زمان و بین تمام رمزارزها فقط بیت کوین می‌تواند به‌عنوان رقیبی برای ارزهای ذخیره‌ای (مثلاً دلار) باشد. شفافیت، سادگی و امکان ردگیری تراکنش‌­ها، به ­وضوح بیانگر این است که بیت کوین برای همین عملکرد مهندسی شده است.

به گفته Gross، در واقع موانعی برای غلبه بیت کوین بر دلار یا سایر ارزهای فیات وجود دارد مانند سرعت بالا و نوسان کم. به‌عنوان ‌مثال، پیاده ­سازی بیت کوین به ‌واسطه شبکه لایتنینگ (Lightning Network) جذابیت بیت کوین را افزایش می‌­دهد. علاوه بر این، وی اظهار داشت که تلاش برای آموزش قانون­گذاران در مورد ارزهای رمزنگاری شده باید افزایش یابد تا آنها از پتانسیل این فناوری “از منظر متنوع سازی سبد دارایی” مطلع شوند.

از دیگر موانع بالقوه، جدید بودن بیت کوین است که فقط ۱۲ سال دارد. Harvey همچنین بر محدودیت پذیرش، آسیب­ پذیری در برابر دست‌کاری (طبق شواهد علمی موجود برای USDT و BTC) و آسیب­ پذیری در برابر حملات الگوریتمی (حمله ۵۱ درصد با اینکه هزینه ­بر است اما شدنی است)، اشاره کرد. وی همچنین اضافه کرد:

بانک‌های مرکزی آن را دوست ندارند زیرا تورم ­زا است و ماهیت الگوریتمی خلق پول، تأثیر اقتصادی آن را بی اثر می‌کند.

Jung معتقد است که ایرادات ذکرشده درباره نوسانات بیت کوین اغراق‌آمیز است. بیت کوین در روند جایگزین­ شدن به‌عنوان آخرین ارز ذخیره‌ای، نمی‌تواند بدون نوسان باشد. بیت کوین همچنان به نوسانات خود ادامه خواهد داد تا زمانی که شرایط مهیا شود و دلار آمریکا شروع به کاهش مداوم کند.

کلام آخر

درنهایت، در پاسخ به سؤال، درباره پتانسیل بیت کوین به‌عنوان ارز ذخیره‌ای، به نظر می ­رسد همیشه نیاز به چنین ارزی برای ذخیره نیاز است.  Harvey در این باره خیلی مطمئن نیست. وی می­گوید چرا حتی به ارز ذخیره‌ای نیاز داریم؟ در آینده، همه چیز رمزنگاری می­‌شود. برای پرداخت هزینه هر کالایی، شما انتخاب خواهید کرد که در ازای خرید آن چه چیزی پرداخت کنید. کاربران به‌راحتی به میلیون‌ها نرخ برابری متقابل (مانند نرخ جفت ارزها) دسترسی خواهند داشت و فوراً قادر به پرداخت با هر دارایی که خودشان انتخاب می­کنند، خواهند بود.

طبق اظهارات Jung:

وقتی از ارز ذخیره‌ای صحبت می‌کنید، ذاتاً منظورتان در مورد ثبات و رقابت­ پذیری در درازمدت است. به همین ترتیب، دلار آمریکا، در زمان عدم قطعیت ژئوپلیتیکی (جغرافیای سیاسی)، همیشه به‌عنوان ارز ذخیره‌ای اولیه و اصلی جهان عمل خواهد کرد. اما چه اتفاقی می‌افتد زمانی که جهان و دلار آمریکا پیوسته در حال تسهیل کمی هستند؟

در این حالت، شرط ­بندی‌­ها خاتمه می­‌یابند، و دولت­‌ها، با شروع از کشورهای کوچک، ممکن است جذب سبدهای شامل دارایی‌­های سخت و دارایی­‌های دیجیتالی، به‌عنوان آخرین گزینه برای ارزهای ذخیره‌ای شوند. طرفداران رمزارزها و بلاک‌چین، فقط باید به گسترش اخبار خود ادامه دهند و امیدوار باشند که بیت کوین یا هر رمزارز دیگری درنهایت بالغ و ارزشمند شود تا بتواند به‌عنوان یک دارایی ذخیره‌ای متداول پذیرفته شود.