مشاهده زلزله های بزرگتر از 4 ریشتر در سایت زلزله نگاری ایران irsc.ut.ac.ir
شبكههای لرزهنگاری مركز لرزهنگاری كشوری
مؤسسه ژئوفیزیك دانشگاه تهران، كار ثبت و تعیین محل زمینلرزهها را از سال 1337 ( 1958 میلادی)، با احداث اولین ایستگاه لرزهنگاری در تهران آغاز كرد. در دهه 1960 میلادی ایستگاههای لرزهنگاری كشور به 5 ایستگاه آنالوگ نصب شده در شهرهای تهران، تبریز، مشهد، شیراز و كرمانشاه افزایش یافت. از این تعداد 3 ایستگاه تبریز، مشهد و شیراز زیرمجموعه شبكه لرزهنگاری استاندارد جهانی ( WWSSN ) بودند.
در سال 1354( 1975 میلادی) یك آرایه 7 ایستگاهی موسوم به آرایه بلند دوره ایران ( ILPA ) برای اهداف خاص و نیز فراهم آوردن اطلاعات لرزهای مناسب جهت تحقیقات زلزلهشناسی در جنوب غربی تهران نصب گردید. در سالهای ابتدایی دهه 1360 هجری شمسی در چند نقطه دیگر كشور از جمله بروجن، مینودشت، سد مهاباد، قمصر كاشان و قلعهقاضی هرمزگان، توسط مؤسسه ژئوفیزیك ایستگاههای لرزهنگاری آنالوگ نصب و راهاندازی گردید. تا سال 1374، ثبت و گزارش زمینلرزههای رخداده در كشور توسط این ایستگاههای لرزهنگاری آنالوگ صورت میگرفت.
با تأمین تجهیزات لرزهنگاری جدید از نوع رقمی، نصب دستگاههای لرزهنگاری جدید در سال 1374 در شبكههای لرزهنگاری تهران و تبریز آغاز و در سالهای بعد با نصب تجهیزات در شبكههای لرزهنگاری سمنان، قوچان، یزد، ساری، اصفهان، شیراز، مشهد، كرمانشاه، بیرجند و خرمآباد شبكههای لرزهنگاری توسعه یافتند.
در سال 1389 نیز، شبكههای لرزهنگاری میناب، كرمان، شهركرد و همدان نیز بهصورت آزمایشی راهاندازی شده است. ایستگاههای لرزهنگاری این شبكهها مجهز به لرزهنگارهای كوتاه دوره، باند متوسط، باند پهن و باند بسیار پهن سه مؤلفهای هستند. این مركز در حال حاضر با بهرهگیری از 10 8 ایستگاه لرزهنگاری رقمی، در قالب 20 شبكه لرزهنگاری محلی، چهار پایگاه لرزهنگاری تك ایستگاهی و یک ایستگاه درون چاهی فعالیت دارد، كه بسیاری از مناطق لرزهخیز كشور را تحت پوشش قرار میدهد (شكل زیر) .
شبكههای لرزهنگاری مركز لرزهنگاری كشوری
شبكههای لرزهنگاری مطابق برنامههای كوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت در نواحی مختلف كشور در حال توسعه و افزایش است. اطلاعات ثبت شده توسط ایستگاههای لرزهنگاری در سطح كشور، بهطور پیوسته از طریق سیستم رادیوئی به مراكز شبكهها در استانها مخابره شده و مراكز شبكهها نیز به دو طریق VPN و ماهوارهای، بطور پیوسته با مركز لرزهنگاری كشوری در تهران ارتباط دارند.
ایستگاههای لرزهنگاری کوتاه دوره مجهز به لرزهنگار SS1 (با فركانس ویژه یك هرتز) است. ایستگاههای لرزهنگاری با باند متوسط مجهز به لرزهنگارهای Trillium-40s و ایستگاههای لرزهنگاری باند پهن و بسیار پهن مجهز به لرزهنگارهای CMG3ESP-120s و CMG3T-360s و Trillium-240s هستند.
بزرگی زمینلرزهها بر اساس بزرگی ناتلی ( 1973 ) MN اصلاح شده توسط رضاپور ( 2005 ) كه بهصورت زیر تعریف شده است، گزارش میشود.
ساز و کار کانونی زمین لرزهها
سازوکار کانونی زمینلرزهها به عنوان یکی از مهمترین پارامترهای مرتبط با چشمههای لرزهای از اهمیت بالایی در مطالعات زلزلهشناسی و لرزهزمینساخت برخوردار است. امروزه در کنار پروژه جهانی تعیین تانسور گشتاوری مرکزوار (Global CMT Project)، در مراکزی مانند سازمان زمینشناسی آمریکا (USGS) و مرکـز لرزهنـگاری اروپا-مدیترانـه (EMSC) سازوکار کانونی زمینلرزههای بزرگ دنیا تعیین میگردد.
مرکز لرزهنگاری کشوری نیز، به عنوان مسئول مدیریت دادههای لرزهای کشور، سازوکار كانونی زمینلرزههای ایران با بزرگی حدود 4.5 و بالاتر را با استفاده از روش برگردان تانسور گشتاوری در حوزه زمان، بر اساس مدلسازی شکل موج محاسبه میکند. در این پروژه از نرمافزار ISOLA استفاده شده و علاوهبر دادههای باندپهن مرکز لرزهنگاری کشوری، دادههای در دسترس پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله (IIEES) و ایستگاههای لرزهنگاری اطراف ایران بهكار میرود.