مصوبه انتخابات تناسبی برای تهران؛ شورای نگهبان تایید می‌کند؟

نمایندگان مجلس با برگزاری انتخابات تناسبی برای نخستین بار در تهران موافقت کردند و اجرایی شدن این مصوبه منوط به تایید شورای نگهبان است.

 
نمایندگان در نشست علنی امروز (یکشنبه، 7 خرداد ماه) مجلس شورای اسلامی در جریان ادامه رسیدگی به گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مورد طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی با الحاق یک ماده به این طرح در مورد برگزاری انتخابات تناسبی برای نخستین بار در تهران با 161 رأی موافق، 71 رأی مخالف و 3 رأی ممتنع از مجموع 249 نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند.

«انتخابات تناسبی» با حالت قبل چه تفاوتی دارد؟
با این شرایط(انتخابات تناسبی) یکی از مشکلات جدی انتخابات در شهرهای بزرگ می تواند برطرف شود. زیرا با قانون جدید، فهرست ها به میزان نسبت آرای خود از کل آرا سهم در کرسی ها دارند و بنابراین مثلا برای شهر تهران ماهیت «همه یا هیچ» اتفاق نخواهد افتاد.
منظور از این اصطلاح، احتمال زیاد کسب کل کرسی‌های حوزه انتخابیه توسط یک جریان سیاسی است که بیش از همه در نتایج ۳۰-۰ و ۲۹-۱ حوزه انتخابیه تهران در دوره‌های متعدد انتخابات بازتاب دارد. در این حالت مردمی که به دیگر جریان‌های سیاسی رأی داده‌اند، هر چقدر هم تعداد رأی آن‌ها زیاد باشد هیچ نماینده‌ای در مجلس نخواهند داشت. در چنین شرایطی انگیزه حامیان جریان‌های سیاسی که شانس کمتری برای پیروزی دارند، برای شرکت در انتخابات کاهش یافته و ضربه جدی به مشارکت وارد می‌شود.

سازوکار انتخاب افراد منفرد و فهرستی در حوزه انتخابیه

1- پس از شمارش آراء کل نامزدها به ترتیب بیشترین آراء رتبه‌بندی می‌شوند.

2- سقف سهم کرسی‌های افراد منفرد از کل کرسی‌های حوزه از طریق تقسیم مجموع آراء صحیح مأخوذه افراد منفرد بر کل آراء صحیح مأخوذه به دست می‌آید.

3- نامزدهای منفرد غیرفهرستی که رتبه‌ای کمتر یا مساوی با تعداد کرسی‌های حوزه دارد تا سقف سهم تعداد کرسی‌های افراد منفرد به عنوان منتخب حوزه معرفی می‌شوند.

4- پس از کسر کرسی‌های اختصاص داده شده به منتخبین منفرد غیرفهرستی، کرسی‌های باقی مانده به منتخبین فهرستی اختصاص داده می‌شود.

5- تعداد منتخبین هر فهرست بر اساس نسبت، درصدی از آراء صحیح مأخوذه آن فهرست به کل آراء صحیح مأخوذه همه فهرست‌ها ضرب در تعداد کرسی‌های اختصاص داده شده به فهرست‌ها به عنوان سهم آن فهرست تعیین می‌شود.

6- منتخبین هر فهرست از بین نامزدهای آن فهرست به ترتیب بیشترین رأی در آن فهرست انتخاب می‌شوند.

تبصره 1- در صورتی که سهم یک فهرست از کرسی‌ها بیش از تعداد اعضای آن فهرست باشد، فقط به اندازه تعداد اعضا به آن فهرست کرسی تعلق می‌گیرد. در این حالت سهم سایر فهرست‌ها از تعداد کرسی‌های باقی مانده مجدداً محاسبه می‌شود.

تبصره 2- در صورتی که سهم فهرست‌ها به صورت اعشاری باشد، در ابتدا سهم در فهرست از کرسی‌ها برابر با ارقام صحیح آن فهرست لحاظ می‌شود و کرسی‌های باقی مانده به ترتیب به فهرست‌های با سهم بالاترین اعشار، بدون در نظر گرفتن رقم صحیح اختصاص می‌یابد. در صورت برابری هم ارقام و اعشار دو یا چند فهرست، در جلسه مشترک هیأت های اجرایی و نظارت حوزه انتخابیه با انجام قرعه منتخب و یا منتخبین باقی مانده به فهرست یا فهرست‌های برنده قرعه اختصاص داده می‌شود. نامزدهای ذینفع عضو فهرست‌ها و یا نمایندگان آنها می‌توانند در مراسم قرعه‌کشی حضور داشته باشند.

تبصره 3- در صورت فوت، استعفا و یا به هر دلیل دیگری اگر تعداد نمایندگان خارج شده از مجلس در طول دوره در حوزه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس کمتر از 5 نفر باشند، انتخابات میان دوره‌ای در این حوزه مانند سایر حوزه‌ها برگزار، در غیر این صورت انتخابات در این حوزه به روش انتخابات ابتدای دوره برگزار می‌شود.

بر اساس ماده الحاقی؛ در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس هر داوطلب تعیین صلاحیت شده می‌تواند به صورت منفرد یا به عنوان عضوی از صرفاً یک فهرست نامزد شرکت در انتخابات شود. دستورالعمل نحوه شکل گیری، زمان‌بندی آغاز فعالیت، انحلال و جابجایی نامزدها بین فهرست‌ها و انصراف آنها از فهرست در هر دوره از انتخابات حداقل یک ماه قبل از زمان آزادی تبلیغات توسط هیأت اجرایی مرکزی انتخابات تهیه، به روز شده و پس از تأیید هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات توسط وزیر کشور ابلاغ می‌شود. در صورت عضویت هر نامزد در بیش از یک فهرست آرای ایشان در تعیین سهم فهرست‌های دارای عضویت محاسبه نمی‌شود و آرایی که یک جا به فهرست‌های ایشان داده شده به آرای این نامزد اضافه نمی‌شود و با ایشان شبیه به یک نامزد منفرد برخورد می‌شود.
رأی دهندگان حوزه‌ انتخابیه می‌توانند گزینه های مدنظر خود را با ترکیب‌های مختلف از بین نامزدهای منفرد و فهرستی تا سقف کرسی‌های حوزه انتخابیه انتخاب کنند.