سهم بیمه تکمیلی در سبد سلامت خانوار در حال افزایش است؛ بررسی یک تغییر بزرگ
هزینه‌های درمان به شکل چشمگیری افزایش پیدا کرده‌اند و از همین روی، مراقبت‌های بهداشتی به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است.
در این میان، بیمه تکمیلی در سلامت خانوار به‌مثابه‌ی راهکاری قابل اتکا برای کاهش فشار مالی و تضمین دسترسی به خدمات درمانی بهتر، بیش از پیش اهمیت یافته است. هم‌زمان با ناکارآمدی نسبی بیمه‌های پایه در پوشش کامل هزینه‌ها، بسیاری از خانواده‌ها برای محافظت از سلامت خود به سمت بیمه‌های مکمل گرایش پیدا کرده‌اند.
در این مقاله، ضمن بررسی علل رشد چشمگیر تقاضا برای بیمه تکمیلی در سلامت خانوار، به وضعیت کنونی، چالش‌های پیش‌رو و همچنین نقش تسهیل‌گر برندهای معتبر از جمله بیمه تکمیلی بیمه بازار در ارتقای این روند می‌پردازیم.
چرا سهم بیمه تکمیلی در سلامت خانوار در حال افزایش است؟
در سال‌های اخیر، افزایش هزینه‌های درمان در حوزه‌هایی مانند دارو، تجهیزات پزشکی، خدمات بستری و دندان‌پزشکی موجب شده بسیاری از خانواده‌ها دیگر توان پرداخت مستقیم از جیب را نداشته باشند. هم‌زمان با رشد این هزینه‌ها، سهم پرداخت خانوارها در تأمین مالی سلامت نیز بیشتر شده است. در چنین شرایطی، بیمه تکمیلی در سلامت خانوار به‌عنوان پوششی مکمل برای بیمه‌های پایه اهمیت دوچندانی یافته و توانسته بخشی از بار مالی ناشی از درمان را از دوش خانوارها بردارد. پژوهش‌ها حاکی از آن است که بیمه‌های تکمیلی در ایران می‌توانند خلأهای موجود در پوشش بیمه‌های پایه را تا حد زیادی جبران کنند. همچنین، افزایش سطح توقع خانواده‌ها برای دریافت خدمات درمانی با کیفیت‌تر و پیشرفته‌تر، به همراه رشد فناوری‌های سلامت، سبب شده است که تقاضا برای بیمه تکمیلی در سلامت خانوار به‌طور مستمر در حال افزایش باشد.
میزان فعلی سهم بیمه تکمیلی در سلامت خانوار
تحقیقات مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که از مجموع کل هزینه‌های سلامت، سهم بیمه‌های تکمیلی تقریبا ۸ درصد بوده است. اگر چه این رقم نسبت به دیگر کشورها ممکن است کوچک به نظر برسد، اما در فضای ایران که بیمه پایه با محدودیت‌هایی روبه‌روست، همین ۸ درصد نشان‌دهنده رشد نقش بیمه تکمیلی در سلامت خانوار است. با توجه به تورم بالا، افزایش قیمت خدمات سلامت و تأخیر در پوشش‌دهی، این رقم منطقا به‌سوی افزایش میل کرده است و به‌زودی می‌توان انتظار داشت که سهم بیمه تکمیلی در سلامت خانوار بیشتر شود. از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهند که خانوارهایی که دارای پوشش بیمه تکمیلی هستند، احتمال کمتری دارند که با هزینه‌های درمانی کمرشکن مواجه شوند، که این خود به معنای کاهش فشار مالی بر سلامت خانوار و ارتقای کیفیت زندگی است.
ساختار و کارکرد بیمه تکمیلی در سلامت خانوار
بیمه تکمیلی در سلامت خانوار نوعی پوشش درمانی خصوصی یا گروهی است که به‌مثابه‌ی مکمل بیمه‌های پایه عمل می‌کند و خدمات درمانی گسترده‌تری را در اختیار بیمه‌گذاران قرار می‌دهد. برخلاف بیمه‌های پایه که تنها بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهند، این بیمه‌نامه‌ها امکان بهره‌مندی از خدمات ارتقاء یافته و تخصصی‌تر را فراهم می‌کنند. در آغاز فرایند، شرکت بیمه یا کارگزار، قراردادی با خانواده منعقد کرده و نوع پوشش‌ها، اعم از پایه و اختیاری را مشخص می‌کند. پس از آن، بسته بیمه تکمیلی با در نظر گرفتن تعداد اعضای خانواده، سطح خدمات مورد نظر، فرانشیز و مبلغ حق‌بیمه تعیین می‌شود. هنگام دریافت خدمات درمانی، بیمه‌شدگان می‌توانند از پوشش‌های خود استفاده کرده و هزینه‌ها را یا به‌طور مستقیم از طریق شرکت بیمه پرداخت کنند یا هزینه را ابتدا پرداخت کرده و سپس بازپرداخت آن را دریافت کنند. به همین دلیل، بیمه تکمیلی در سلامت خانوار یک هزینه اضافی محسوب نمی‌شود و نوعی سرمایه‌گذاری در سلامت و رفاه خانواده است.
نقش ارائه‌دهندگان مانند بیمه بازار در ارتقای این پوشش
شرکت‌هایی مانند بیمه بازار با طراحی بسته‌های متنوع بیمه تکمیلی، شرایطی را فراهم کرده‌اند تا خانوارها بتوانند به‌سادگی اقدام به خرید و فعال‌سازی بیمه تکمیلی کنند. این شرکت با ارائه بسته‌هایی که خدمات بیمه پایه را تکمیل می‌کند، به افزایش سهم بیمه تکمیلی در سلامت خانوار کمک کرده است. علاوه بر این، بیمه بازار با توجه به شرایط اقتصادی امروز، گزینه‌های انعطاف‌پذیر پرداخت حق‌بیمه و خدمات آنلاین، فرآیند تهیه بیمه تکمیلی را برای خانواده‌ها ساده‌تر کرده است. در نتیجه، بیمه تکمیلی در سلامت خانوار، با سطح بیشتری از پوشش مالی همراه شده و تجربه کاربری بهتری نیز پیدا کرده است.
مزایای بیمه تکمیلی برای سلامت خانوار
بیمه تکمیلی در سلامت خانوار نقش حیاتی در کاهش فشار مالی ناشی از هزینه‌های درمانی ناگهانی ایفا می‌کند و به‌ویژه در شرایط بحرانی می‌تواند مانعی مؤثر در برابر بحران‌های اقتصادی ناشی از بیماری باشد. این نوع بیمه علاوه بر پوشش هزینه‌های مرسوم، دسترسی به خدمات تخصصی‌تری مانند تجهیزات پیشرفته، مراقبت‌های بلندمدت، دندان‌پزشکی و توان‌بخشی را نیز فراهم می‌سازد، خدماتی که معمولا در چارچوب بیمه پایه قرار نمی‌گیرند. برای بسیاری از خانواده‌ها، این بیمه ابزاری برای کاهش ریسک سلامت و عاملی برای افزایش کیفیت زندگی و بهره‌وری اجتماعی محسوب می‌شود.
چالش‌ها و موانع رشد بیمه تکمیلی در سلامت خانوار
با وجود رشد قابل‌توجه، بیمه تکمیلی در سلامت خانوار همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو است. یکی از مشکلات اصلی، ناهماهنگی میان پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی است، جایی که بیمه پایه در بسیاری از خدمات عملکرد ضعیفی دارد و درنتیجه بار مالی بیشتری به بیمه تکمیلی منتقل می‌شود. از سوی دیگر، بالابودن نرخ حق‌بیمه به همراه تورم درمانی موجب شده برخی خانوارها توان خرید این بیمه را نداشته باشند. همچنین، برخی شرکت‌های بیمه در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند گروه‌های کم‌ریسک را هدف بگیرند و افراد پرریسک را کنار بگذارند که این موضوع می‌تواند به گسترش نابرابری در دسترسی به خدمات سلامت منجر شود. کمبود آگاهی عمومی، پیچیدگی روند دریافت خدمات و نبود شفافیت در نرخ‌گذاری نیز از دیگر موانعی هستند که مانع گسترش بیمه تکمیلی در سلامت خانوار می‌شوند.
راهکارها برای بهبود سهم بیمه تکمیلی در سلامت خانوار
برای ارتقای نقش بیمه تکمیلی در سلامت خانوار و تبدیل آن به ابزاری مؤثرتر در پاسخ به نیازهای درمانی، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
- گسترش آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی درباره مزایا و شرایط بیمه تکمیلی برای افزایش آگاهی و تقاضای واقعی خانوارها.
- طراحی بسته‌های بیمه‌ای متنوع با درنظر گرفتن توان مالی خانوارها، به‌ویژه دهک‌های پایین درآمدی.
- ایجاد هماهنگی بیشتر میان بیمه‌های پایه و تکمیلی به‌منظور تکمیل واقعی پوشش خدمات درمانی بدون افزایش نابرابری.
- تقویت نظارت و تنظیم‌گری برای جلوگیری از تمرکز بیمه‌ها بر گروه‌های کم‌ریسک و ارتقای عدالت در دسترسی.
- بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل فرآیند خرید.
بیمه بازار؛ بازار انواع بیمه
شواهد حاکی از آن است که بیمه تکمیلی در سلامت خانوار به جایگاهی کلیدی در نظام مالی سلامت کشور دست یافته است. با افزایش مداوم هزینه‌های درمان و ناکافی بودن پوشش بیمه‌های پایه، بیمه تکمیلی توانسته نقش مؤثری در کاهش فشار مالی بر دوش خانواده‌ها ایفا کند. این روند نشانه‌ای از افزایش آگاهی و تغییر نگاه خانوارها نسبت به سلامت است و فرصتی جدی برای تقویت ساختار سلامت کشور نیز محسوب می‌شود. برندهایی مانند بیمه بازار با ارائه بسته‌هایی متناسب با نیاز و توان مالی خانوارها، در گسترش بیمه تکمیلی در سلامت خانوار نقش قابل‌توجهی ایفا کرده‌اند.