پیکر پنج كولبر مدفون در بهمن به خاك سپرده شد
8 روز بعد از وقوع بهمن در منطقه مرزي ايران و تركيه و مفقودي 5 كولبر در اين حادثه، ساعات پاياني دوشنبه‌شب 6 بهمن ماه، اهالي روستاي «كوران» كه خروارها برف در روستاي «دريشك» از توابع منطقه مرزي تركيه را براي يافتن پيكر عزيزان‌شان زير و رو مي‌كردند، خبر دادند كه جسد پنجمين كولبر هم پيدا شد.
متین اصلانی فرزند عثمان، یاور اصلانی فرزند لقمان، بیلن احمدی فرزند صادق، كامران كمال‌مقدم فرزند حاتم و پیمان خدری فرزند خورشید، 5 كولبر ساكن روستای مرزی «كوران» از توابع منطقه «صومای برادوست» بودند كه از صبح روز دوشنبه 29 دی ماه برای حمل و فروش كالا، راهی معابر غیررسمی مرزی به سمت روستاهای تركیه شده بودند اما ظهر دوشنبه و پس از وقوع بهمن مفقود شدند. تا روز چهارشنبه، اخبار رسیده به خبرنگار «اعتماد»، آمیخته‌ای از بیم و امید بود. ظهر جمعه، خبر نهایی رسید؛ با همان قدرت ویران‌كننده‌ای كه از تحمل‌مان خارج است، با همان طعم تلخی كه هیچ وقت آماده چشیدنش نیستیم...
عصر دیروز، وقتی پیكر این كولبران، در گورستان «كوران» زیر خاك آرام گرفت، مردم محلی در گفت‌وگو با «اعتماد» خبر دادند كه دولت تركیه، تا ظهر دوشنبه و یك هفته پس از وقوع این حادثه تلخ، نه‌تنها هیچ گونه همكاری با دولت ایران نداشته، مرزبانان تركیه، ساكنان روستای كوران را كه برای جست‌وجو و نجات هموطنان‌مان به سمت مرز رفته بودند، تهدید به شلیك مستقیم كرده‌اند.
شنیده‌های «اعتماد» همچنین حكایت از آن دارد كه ظرف یك هفته گذشته، تمام درخواست‌ها و رایزنی‌های مقامات ایران با سفیر تركیه در ایران برای دریافت مجوز ورود اهالی «كوران» به روستای كردنشین «دریشك» و از روستاهای مرزی تركیه بی‌نتیجه مانده چون دولت تركیه، تا ظهر دوشنبه، ورود هر تبعه ایرانی به خاك كشور خود را انكار كرده اما مدعی بوده كه اگر هم فردی از اتباع ایرانی، از معابر غیر رسمی و به صورت غیرقانونی پا به خاك كشور تركیه گذاشته، یا عامل ترور بوده یا قصد تعرض به خاك این كشور داشته و بنابراین، لزومی به امدادرسانی نیست. به دنبال این شنیده‌ها، برخی منابع آگاه هم به «اعتماد» گفتند كه در نهایت، هنگ مرزی ایران، با هدف كمك به مرزنشینان هموطن، مجوز به عبور مجاز از گذرگاه مرزی ایران و تركیه داده و در نهایت، از ظهر دوشنبه و در هشتمین روز بعد از وقوع بهمن و در حالی كه دیگر هیچ امیدی به زنده ماندن كولبران مدفون زیر آوار برف نبوده، مردمان «كوران» پس از ساعت‌ها جست‌وجو، موفق شده‌اند جسد یخ بسته 5 كولبر ایرانی را از زیر خروارها برف بیرون بكشند. محلی‌ها، به «اعتماد» گفتند كه از نماینده سازمان پزشكی قانونی حاضر در منطقه كه جواز دفن كولبران فوت شده را صادر می‌كرد، شنیدند كه متوفیان، حداكثر تا 5 دقیقه بعد از دفن شدن زیر بهمن، زنده بوده‌اند و شدت سنگینی بهمن در حدی بوده كه تمام منافذ تنفسی كولبران، در همان ثانیه‌های اول، مسدود شده است.
ظرف سال‌های گذشته، دولت ایران، بارها اعلام كرده كه وضعیت معیشت مرزنشینان استان آذربایجان غربی را باید متفاوت از وضعیت مشابه در استان‌های كرمانشاه و كردستان تحلیل كرد. مسوولان دولتی مدعی هستند كه در شمال استان آذربایجان غربی و در روستاهای واقع در منطقه مرزی ایران و تركیه، «كولبر» و «كولبری» مفهوم ندارد، چون اصلا در این منطقه، معبر كولبری وجود ندارد برخلاف آنكه در جنوب استان و در شهرستان‌هایی همچون پیرانشهر و سردشت، به دلیل فعالیت بازارچه‌های مرزی، كولبری یك شغل شناخته شده است كه از امكاناتی همچون دفترچه كولبری و معافیت واردات محدود هم بهره‌مند می‌شود. به زبان ساده، مسوولان دولتی، با بی‌جواب گذاشتن این ابهام كه «اگر در یك منطقه مرزی، دولت نتوانسته بازارچه مرزی را فعال نگه دارد، بازارچه تعطیل، چاره‌ای جز حمل غیرمجاز كالا برای مرزنشین باقی نمی‌گذارد»، تاكید و اصرار دارند كه پدیده «كولبری» فقط در مناطقی معنا پیدا می‌كند كه بازارچه مرزی دایر باشد و در واقع، به جای حل مساله كه چیزی نیست جز چگونگی تامین معاش مرزنشینان، صورت مساله را پاك می‌كنند و هرگونه حمل كالا به آن سوی مرز توسط مرزنشین بی‌معاش را به «جرم» و «غیرقانونی» و «غیررسمی» ملقب می‌كنند.
آزاد یوسفی‌راد؛ روزنامه‌نگار ساكن ارومیه و سردبیر نشریه «ولات»، در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: «وقتی از مقامات درباره وضعیت معیشت كولبران منطقه مرزی ارومیه پیگیری می‌كنیم، به كل منكر وجود پدیده كولبری در این شهرستان می‌شوند و با تسامح، از واژه عابر غیرمجاز استفاده می‌كنند. ارومیه 5 بخش دارد كه مناطق سیلوانا و صومای برادوست، از جمله مناطق این شهرستان است و روی نوار مرزی با تركیه قرار گرفته و فاصله روستای كوران (از توابع صومای برادوست) با اولین روستای مرزی تركیه كمتر از 10 كیلومتر است به این معنا كه شما با یك كوهپیمایی 3 ساعته به این روستای مرزی می‌رسید.»
بنا به اطلاعاتی كه به خبرنگار «اعتماد» رسیده، از ابتدای سال 2020 میلادی (بهمن 1398) تا 29 دی 1399، 16 كولبر در نوار مرزی ایران و تركیه، هدف شلیك مستقیم مرزبانی تركیه قرار گرفته‌اند و از این تعداد، 5 نفر كشته و 11 نفر مصدوم شده‌اند، اما نكته مهم این است كه تعداد كولبران مصدوم و قربانی شلیك مستقیم مرزبانی تركیه، از نیمه امسال افزایش داشته به این معنا كه به نظر می‌رسد كدورت‌های سیاسی ناشی از اختلافات منطقه‌ای دولت‌های ایران و تركیه و همچنین، بهره‌برداری منفعت‌طلبانه دولت تركیه از شرایط اقتصادی ایران، از مهم‌ترین دلایل افزایش حملات تهاجمی مرزبانی تركیه به كولبران ایرانی ظرف ماه‌های اخیر است. با وجود آنكه دولت تركیه مدعی است تعداد زیادی از افرادی كه به صورت غیرمجاز از مرز شرق و جنوب شرق این كشور وارد منطقه كردنشین تركیه می‌شوند، قصد حركات تروریستی و ایجاد تفرقه دارند و تلاش می‌كند با این توجیه، برخورد مسلحانه با ورودی‌های غیر مجاز را، منطقی و حتی قانونی جلوه دهد، اما حتی ضرورت مبارزه با تروریسم، نافی لزوم رعایت حقوق انسانی شهروندان یك كشور نیست. ضرورت مبارزه با تروریسم، حتی مجوزی برای زیر پا گذاشتن حقوق انسانی شهروندان یك كشور نیست. تا امروز و با گذشت یك هفته از حادثه تلخ فوت 5 كولبر ایرانی در خاك تركیه و ممانعت مرزبانی كشور همسایه از هر گونه امدادرسانی به حادثه‌دیدگان و مخالفت با انتقال اجساد به خاك ایران، دولت تركیه هیچ واكنشی نسبت به این حادثه تلخ نداشته و البته تا عصر دوشنبه 6 بهمن ماه، دولت ایران هم صرفا به تایید مفقودی این 5 كولبر اكتفا كرد و شنیده‌های «اعتماد» از منابع محلی در منطقه «صومای برادوست» حكایت از آن دارد كه حتی نیروی امدادی هم برای كمك به مردم «كوران» و جست‌وجوی مفقودان اعزام نشد.
ساعات پایانی دوشنبه‌شب 6 بهمن ماه، روابط عمومی وزارت امور خارجه به نقل از سخنگوی این وزارتخانه اعلام كرد: «بر اساس جزییات دریافتی از ادارات ذی‌ربط، در پی سقوط بهمن و مفقود شدن 5 نفر از كولبران ایرانی در منطقه مرزی ایران و تركیه، وزارت خارجه در كنار تماس‌های تلفنی و ملاقات سركنسول كشورمان در ارزروم و پیگیری‌های ستاد بحران استان آذربایجان غربی، با ارسال دو فقره یادداشت به مقامات تركیه؛ از طرف سفارت ایران در آنكارا به وزارت خارجه تركیه و از طرف اداره كل كنسولی به سفارت تركیه در تهران، خواستار مجوز ورود تیم تفحص هلال احمر ایران به محل حادثه و همكاری نیروهای تركیه با آنان جهت یافتن این عزیزان شد كه البته این تلاش‌ها تا انتقال پیكرها به كشور ادامه خواهد داشت. بر اساس آخرین گزارش‌های دریافتی، اتباع ایرانی مفقود شده در مرز تركیه، متاسفانه جان خود را از دست داده‌اند. البته جنازه آنها پیدا شده كه پس از انجام هماهنگی‌های معمول به كشورمان منتقل خواهند شد.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی كه ظهر روز دوشنبه در نشست خبری با خبرنگاران، درباره وضعیت كولبران مفقود در خاك تركیه، اظهار بی‌اطلاعی محض كرده بود، در ساعات پایانی دوشنبه‌شب، ضمن تشكر از همكاری مقامات مرزی و هلال‌احمر تركیه تاكید كرد: «مسوولان مرزی همواره تاكید داشته‌اند كه اتباع كشورمان، از عبور غیرمجاز از مرز خودداری كنند تا با توجه به وضعیت منطقه، گرفتار شرایط تاسف‌بار پیش آمده برای این 5 هموطن نشوند.»
یوسفی‌راد؛ روزنامه‌نگار متولد منطقه «سیلوانا» به «اعتماد» می‌گوید: «در منطقه مرزی، حتما عبور و مرور غیر رسمی اتفاق می‌افتد. اگر در حین این عبور و مرور غیررسمی، كالای بدون مجوز هم حمل شود، جرمی اتفاق افتاده و مسوول رسیدگی به جرم و صدور حكم و تعیین مجازات، قاضی و یك مرجع قضایی است. نمی‌شود صادر‌كننده حكم و مجری مجازات، یك نفر باشد. مرزبانی تركیه، طی سال‌های گذشته، بارها آمر مجازات علیه اتباع ایرانی و به خصوص، كولبران بوده با این توجیه كه معابر رسمی این كشور برای كولبری مسدود است و هرگونه ورود غیرمجاز به خاك این كشور جرم است. ظرف سال‌های گذشته، كولبران ایرانی به دفعات توسط مرزبانی تركیه هدف شلیك مستقیم و حتی شلیك به سر قرار گرفته‌اند در حالی كه مرزبان می‌توانست با شلیك تیر هوایی یا حتی هشدار به ایست و شلیك زمینی، ورود غیرمجاز را متوقف كند.»
یوسفی‌راد با انتقاد شدید از رفتار دولت تركیه در قبال استمداد مردم محلی و مسوولان استان می‌گوید: «ظرف روزهای گذشته، وقتی از استانداری آذربایجان غربی با سفارت تركیه در ایران تماس گرفته شد، مسوولان سفارت در پاسخ به درخواست استاندار برای صدور مجوز تردد امدادگران و انجام عملیات جست‌وجوی حادثه‌دیدگان در خاك تركیه و در روستای دریشك كه محل وقوع بهمن بود، منكر هرگونه ورود به خاك این كشور شده و گفته بودند كه اصلا ترددی در نوار مرزی ما اتفاق نیفتاده كه ما به شما مجوز تجسس و پرواز بالگرد در منطقه مرزی بدهیم. روز دوشنبه، بالاخره بعد از یك هفته، اجازه ورود به خاك تركیه صادر شد و بیش از 100 نفر از اهالی روستای كوران، راهی محل حادثه در خاك تركیه شدند در حالی كه دیگر چیزی جز جسد، آنجا وجود نداشت. باید مادران این كولبران را می‌دیدید كه چطور پای جسد فرزندان‌شان شیون می‌كردند. مردم این منطقه هیچ راهی برای امرار معاش ندارند. اغلب روستاهای صومای برادوست، مثل خانه ارواح، خالی از سكنه شده چون در این منطقه، بارندگی نیست و آب نیست و كشاورزی نیست و زمستان در این منطقه 5 ماه طول می‌كشد. مردمی كه از روستاهای صومای برادوست به ارومیه پناه آورده‌اند هم حال و اوضاع بهتری ندارند و حاشیه‌نشین شهر شده‌اند و با كارگری روزمزد، زندگی‌شان را می‌گذرانند. وقتی در یك منطقه حاصلخیز، همه امكانات از دست رفته، چرا جوان این منطقه كولبری نكند؟ فكر می‌كنید كولبری در این منطقه آسان است؟ مرداد ماه به صومای برادوست بیایید، زمین‌ها خشك و بیابان است ولی جاده كوهستانی منطقه، زیر 4 متر برف فرو رفته. جوان این منطقه می‌داند كه اگر می‌رود برای كولبری، یعنی می‌رود به استقبال مرگ. اگر شانس بیاورد و هدف شلیك مرزبانی تركیه و هنگ مرزی ایران قرار نگیرد، از یخ‌زدگی و دفن شدن زیر بهمن می‌میرد.»
محلی‌ها می‌گویند كه دوشنبه‌شب و بعد از پیدا شدن جسد پنجمین كولبر مفقود شده در روستای مرزی تركیه، جواز دفن هم صادر شد. محلی‌ها به «اعتماد» می‌گویند از 5 كولبری كه ظهر دوشنبه 29 دی، گرفتار سقوط بهمن شدند، 2 كولبر، كمتر از 20 سال سن داشتند؛ پیمان كامران، 17 ساله، یاور، 19 ساله. می‌گویند 3 كولبر، متاهل بودند؛ متین كه پدر یك فرزند بوده، كامران كمال كه پدر 2 فرزند بوده، بیلن كه پدر 2 فرزند بوده. نان و معاش در مناطق مرزی غرب ایران، گاهی معادل جان قیمت دارد. یكی از محلی‌ها برای «اعتماد» از هیبت خوف‌انگیز «مورداغی» می‌گوید؛ از همان صخره‌های سر به فلك كشیده كه تا شهریور هر سال هم سپیدپوش است و پشت و روی همین صخره‌هاست كه كولبران، سقوط می‌كنند و یخ می‌زنند و زیر خروارها برف فشرده دفن می‌شوند و سر و قلب و پا و دست‌شان، آماج گلوله‌های سرگردان هنگ مرزی و مرزبانی ترك می‌شود و می‌گوید كه نوار «ماكو» تا «ارومیه» را كه روی نقشه ایران نگاه كنی، همه، مسیر رفت و آمد پنهانی كولبرهاست و می‌گوید همه این نوار مرزی، كولاك‌خیز است و كولبر هم وقت كولاك، راهی می‌شود؛ وقتی كه دید مرزبان، تار می‌شود و جای گود افتاده پاهای كولبر روی حجم نیم متری و یك متری و دومتری برف را نمی‌بیند و می‌گوید: «همین كولاك است كه جوان‌های‌مان و مردهای‌مان را از ما می‌گیرد و می‌بلعد و سیر هم نمی‌شود...»
