چهارشنبه ۷ خرداد ۱۳۹۹ - Wednesday 27 / 05 May / 2020
نوعی از بانک ها که این روزها در حال بیشتر شدن هستند، موسساتی با نام صندوق قرض الحسنه است که علاوه بر داشتن جایگاه در سیستم بانکداری اسلامی دارای نرم افزار مخصوص به خود هستند.
آنچه در این مقاله به آن پرداخته شده است، ارائه توضیحی می باشد از اینکه صندوق قرض الحسنه چیست و چه تفاوتی با سایر بانک ها دارد.
در ابتدا پیشینه صندوق قرض الحسنه را بررسی می کنیم. نام قرض الحسنه از کلمه "قرض" و "حسنا" در قرآن گرفته شده است. همان طور که قرض دادن یکی از کارهای شایسته نزد خداوندی است، این دو کلمه زمانی در قرآن با هم همراه شده اند که حرفی از صدقه در میان بوده است.
همان طور که در مقاله عقود اسلامی نیز مطرح شد، حساب قرض الحسنه در واقع نوعی حساب پس انداز است که بر اساس آن به شخص وام گیرنده، مقدار مشخصی پول قرض داده می شود، بدون آن که از شخص سودی باز پس گرفته شود. چنین اقداماتی چه به صورت حضوری، چه به کمک نرم افزار مدیریت قرض الحسنه نیز انجام می گیرد. کسانی که نیت خیر و کمک به افراد نیازمند داشته باشند، چنین حسابی را باز می کنند و بر طبق قرارداد مشخص شده هنگام افتتاح حساب، شخص هر زمانی که بخواهد می تواند با مراجعه به صندوق قرض الحسنه تمام یا قسمتی از موجودی موردنظر خود را از حساب برداشت کند یا به کمک سامانه های مختلف مثل همراه بانک به حساب دیگری منتقل کند.
شرکت برنامه نویسان نواندیش پاسارگاد، با طراحی و تولیدنرم افزارهای بانکداری و همچنین برنامه صندوق قرض الحسنه، می تواند به تمامی قرض الحسنه ها در مدیریت سهام ها کمک کرده و راهنمایی های لازم را در تعیین وام گیرنده منتخب به مخاطب ارائه دهد.
در بانکداری جهانی، چنین حساب های صندوق های قرض الحسنه، تحت عنوان اعتبارات خرد یا تامین مالی خرد معرفی شده اند. اما اساسا چنین اقدامی در کشورهای جهان سوم به منظور کمک به افراد نیازمند شکل گرفته است.
حساب های صندوق قرض الحسنه، واسطه بین شخص نیازمند وام و شخص صاحب سرمایه ای است که قصد وام دادن به افراد نیازمند را دارد. تفاوت ویژه ای که بین وام قرض الحسنه و وام دیگر بانک ها وجود دارد، مساله سود است. در وام قرض الحسنه سودی از شخص وام گیرنده گرفته نمی شود و اساسا همین ویژگی موجب کمک به افراد نیازمند وام می شود. بنابراین می توان از چنین ویژگی به عنوان یک مزیت صندوق قرض الحسنه نام برد.
البته انواع دیگری نیز برای صندوق های قرض الحسنه وجود دارد که در تجارت وارد شده اند و در حال توسعه قابلیت های خود هستند.
از آنجا که شخص خاصی پشت این نوع حساب در صندوق قرض الحسنه نیست، بنابراین چنین حسابی غیر رسمی است و نمی توان اطلاعات چندانی از آن ها به دست آورد. امروزه تعداد صندوق های قرض الحسنه حقیقی نیز در حال افزایش است. به عنوان مثال می توان به صندوق های قرض الحسنه خانوادگی و دوستانه اشاره کرد که ماهانه مبلغی را جمع آوری می کنند و سپس با قرارداد یک سری قوانین مابین خود به اعضا وام می دهند.
صندوق های قرض الحسنه مساجد، حسینیه ها و هیئت های مذهبی از جمله حساب های قرض الحسنه حقوقی هستند که اشخاص سرمایه گذار خیِّر آن ها را تشکیل داده اند و با فراگیر شدن آن، در ادارات و شرکت ها نیز چنین نوع صندوق قرض الحسنه پایه گذاری شده است و تحت عنوان تعاونی اعتبار صنفی شناخته می شوند. تمامی این قرض الحسنه ها، شخصیت حقوقی دارند و بر اساس مقررات کشوری به وجود آمده اند.
در صندوق قرض الحسنه معاونت، افراد سرمایه گذاری که قصد کمک به نیازمندان را دارند، تنها مبلغی را به صندوق پرداخت می کنند و خود تمایلی به گرفتن وام ندارند.
در صندوق قرض الحسنه تعاون، فقط به افرادی وام تعلق می گیرد که مبلغی را قرض الحسنه قرار می دهند و این کار با قرعه کشی یا روشی مورد قرارداد خودشان انجام می شود.
این صندوق مجموعه ای از صندوق های قرض الحسنه کوچک می باشد که اکنون گسترده شده و حتی برای کمک به نیازمندان بیشتر، در بخش های مختلف هم شعبه زده اند.
تفاوت اصلی صندوق قرض الحسنه با دیگر بانک ها، در واقع همان مزیت اصلی حساب صندوق قرض الحسنه می باشد. در این صندوق ها از شخص وام گیرنده در ازای دریافت وام، هیچ بهره ای گرفته نمی شود در حالی که در بانک ها، در ازای پرداخت وام، بهره گرفته می شود. همچنین منابع مالی صندوق های قرض الحسنه از خود مردم برای استفاده مردم نیازمند تامین می شود در حالی که در دیگر نهادهای مالی سپرده پذیر، از منابع دیگری غیر از مردم تامین می شود. به طور کلی بانک مرکزی به دلیل عضو بودن صندوق های قرض الحسنه در نهادهای مالی سپرده پذیر، نظارت بسیار دقیقی بر روی آن ها دارد.