یکی از رایجترین این مشکلات که در تمامی سنین نیز رخ میدهد درد سیاتیک است. خبرنگار خبرپو در اصفهان به دنیال یافتن پاسخ برای سوالات متداولی که در مورد درد سیاتیک وجود دارد با یکی از متخصصین امر در این شهر، دکتر شاهرخ نوری متخصص درد، گفتگویی داشتهاست و در آن سوالاتی در مورد روش های درمان بدون جراحی این عارضه مطرح کرده که در ادامه با هم پاسخهای ایشان را میخوانیم:
سلام، خواهش میکنم. بسیار خوب، سیاتیک ضخیمترین و طولانیترین عصب در بدن انسان است. درد سیاتیک درد عصبی ناشی از تحریک یا آسیب عصب سیاتیک است که از ناحیه گلوتئال یا باسن شروع میشود. همچنین این درد میتواند در اثر وارد شدن فشار، التهاب، تحریک یا فشردگی عصب در ناحیه پایین کمر ایجاد شود. سائیدگی دیسک یا فتق دیسک از علل شایع این درد است.
همچنین درد سیاتیک میتواند باعث ایجاد ضعف و بیحسی در عضلات پا و ساق پا شود. فرد مبتلا به این مشکل ممکن است احساس دردی خفیف تا شدید داشته باشد. درد ناشی از سیاتیک میتواند بر بدن، دامنه حرکتی و توانایی حرکتی تأثیر بگذارد.
همانطور که میدانید درد سیاتیک دردیست که خیلی از ما با آن دست و پنجه نرم میکنیم اما شاید خیلی ها از عواملی که منجر به بروز این درد میشود مطلع نباشند. مواردی که خدمتتان عرض میکنم از عوامل اصلی بروز درد سیاتیک هستند:
خب حتما میدانید که استخوانهای ستون فقرات توسط غضروفها از یکدیگر جدا شدهاند. غضروف از یک ماده ضخیم و شفاف تشکیل شده است که موجب جذب ضربه هنگام حرکت میشود. بیرونزدگی دیسک موجب پارگی غضروف خارجی میشود. با پارگی دیسک ماده داخل آن بیرون می زند. این ماده میتواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
مورد بعدی که موجب بروز درد سیاتیک میشود سیاتیک کاذب است. گلوتئوس مینیموس عمقیترین عضله باسن است و به تعدادی از اعصاب متصل میباشد هنگامی که این اعصاب آسیب میبیند یا فشرده میشود، عضلات ضعیف میشوند و ممکن است درد ایجاد شود. این درد اغلب شبیه درد سیاتیک است و میتواند از نظر شدت ثابت یا شدید باشد.
تنگ شدن غیرطبیعی کانال فوقانی یا تحتانی نخاع را هم میتوانیم از عوامل فشار بر نخاع و همچنین عصب سیاتیک برشمرد.
اسپوندیلوز گردن که در واقع سائیدگی مهرههای ستون فقرات به روی یکدیگر است که یک اختلال مزمن دیسک میباشد که در آن یک استخوان ستون فقرات روی استخوان دیگر کشیده میشود و میتواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
در آخر هم میتوانیم به سندرم پیریفورمیس اشاره کنیم که یک اختلال عصبی عضلانی نادر است و در آن عضلهای که قسمت تحتانی ستون فقرات را به استخوان ران متصل میکند به دلیل فشار روی عصب به طور غیر ارادی منقبض و باعث ایجاد بروز درد سیاتیک میشود.
البته گاهی هم درد سیاتیک میتواند بعد از زمین خوردن یا ابتلا به تومورهای نخاعی رخ دهد. البته موارد دیگری هم هست که میتوانند از علل درد سیاتیک باشند که به خاطر کمبود وقت نمیشود به بررسی همه آنها پرداخت.
عوامل متعددی وجود دارند که میشود با رعایت برخی از آنها از بروز این عارضه جلوگیری کرد. اول از همه اضافه وزن و چاقی است. خب نیازی هم به توضیح اضافی ندارد وزن بیش از حد بدن و یا فشار زیاد میتوانند بر ستون فقرات شما تأثیر بگذارند و باعث ایجاد سیاتیک شوند.
مورد دوم که البته در مورد آن کاری هم از دست کسی ساخته نیست بالا رفتن سن میباشد، مسائل و مشکلات مربوط به بالا رفتن سن مانند خار استخوانی و فتق دیسک را میتوانیم به عنوان علل اصلی سیاتیک در سنین بالا نام ببریم.
مورد بعدی که مانند مورد اول باید خیلی مراقب بود تا به آن مبتلا نشد، بیماری قند خون یا دیابت است. دیابت بر نحوه استفاده سیستم بدن از قند خون تأثیر میگذارد. همچنین میتواند خطر آسیب عصبی را به حداکثر برساند.
بد نشستن یا بد خوابیدن و به طور کلی پوزیشن و وضعیت بد قرارگیری بدن نیز از عواملی است که میتواند موجب درد سیاتیک شود.
شغل افراد هم به طور مستقیم و غیر مستقیم از عوامل بروز درد سیاتیک است. شغلی که شما را ملزم به نشستن پشت میز، رانندگی با وسیله نقلیه یا تحمل طولانی مدت وزنه سنگین میکند نیز خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش خواهد داد.
درد سیاتیک میتواند از یک درد خفیف تا تیر کشیدن متفاوت باشد. این درد از ستون فقرات کمر تا باسن کشیده میشود. بیماران مبتلا به سیاتیک تقریباً در هر نقطه از مسیر عصبی ممکن است درد و ناراحتی را تجربه کنند. همچنین سیاتیک میتواند یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. علائم سیاتیک مختلف هستند.
خب علائم رایج سیاتیک که معمولا مراجعان ما از آنها شکایت میکنند عبارتند از:
در صورت مشاهده علائمی که خدمتتان عرض میکنم بیمار فوراً باید به پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مراجعه کند:
اغلب بسیاری از افراد مبتلا به سیاتیک بدون هیچ گونه نیازی به درمان به طور کامل بهبود مییابند. اما توصیه ما این است که این وضعیت را ساده نگیرند زیرا سیاتیک میتواند به طور دائم به اعصاب آسیب برساند. بنابراین، در صورت مشاهده علائم سیاتیک به متخصص درد مراجعه نمایند. پزشک میتواند به بیمار در یافتن علت اصلی درد سیاتیک کمک کند.
درمان درد سیاتیک ممکن است شامل روشهای جراحی و غیر جراحی باشد. مطمئنا همه ما ترجیح میدهیم از روشهای غیرجراحی به دنبال درمان درد باشیم. البته که روشهای مختلفی وجود دارد که میتوان درد سیاتیک را بدون عمل جراحی درمان کرد. معمولاً هم پزشک ابتدا از روشهای غیر جراحی برای درمان درد سیاتیک استفاده میکند. درمان دارویی معمولا انتخاب بسیاری از پزشک هاست.
پزشک ممکن است داروهای مختلف شلکننده عضلات مانند سیکلوبنزاپرین را تجویز کند. این داروها به بیمار در رفع ناراحتی مربوط به گرفتگی عضلات کمک میکنند. همچنین پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی سه حلقهای و داروهای ضد تشنج را برای کاهش درد سیاتیک تجویز کند.
پزشکان بسته به علل و علائم سیاتیک داروهایی مختلفی را تجویز میکنند. تزریق دارو نیز نقشی اساسی در تشخیص منبع درد دارد. همچنین میتوان از این روش برای شناسایی اعصاب درگیر استفاده کرد.
متخصصین ممکن است برای تسکین درد سیاتیک از داروهای OTC (بدون نسخه) یا نیازمند به نسخه استفاده کنند. پزشک احتمالاً داروهایی مانند موارد زیر را برای درمان درد سیاتیک تجویز خواهد کرد:
بله البته این مدل درمان هم جز درمانهای داروئی میباشد اما این نوع درمان اندکی تهاجمیتر است. این نوع تزریقها شامل تزریق داروهای ضد التهابی به ستون فقرات هستند. داروهای ضد التهابی از طریق پایین کمر تزریق میشوند. تزریق داخل نخاع به کاهش تورم و درد در اطراف ریشههای عصبی آسیبدیده کمک میکند. داروی ضد التهابی باعث تسکین کوتاه مدت درد سیاتیک میشود.
خب روشهای مختلفی وجو دارد، مثل فیزیوتراپی، سرما و گرما درمانی، رژیمها و پرهیزهای موثری که وجو دارد و البته یک مورد رو فراموش نکنیم، ماساژ درمانی که یکی از روشهای موثر درمان بدون جراحی درد سیاتیک میباشد. من پیشنهاد میکنم اگر علاقهمند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر یک از روشها هستید حتما مقاله «درمان سیاتیک بدون عمل جراحی» را مطالعه کنید. در این مقاله خیلی کامل در مورد هر یک از این روشها توضیح داده شده.
درمان فیزیوتراپی گزینهای مؤثر و ایمن برای کاهش یا تسکین درد سیاتیک است. این درمان میتواند به طور موثری به بیمار در از بین بردن درد سیاتیک و علائم سایر بیماریهای فیزیکی کمک کند. فیزیوتراپی راه حلی طولانی مدت برای تسکین درد سیاتیک است. بسیاری از پزشکان درمان فیزیوتراپی را برای درمان سیاتیک ترجیح میدهند زیرا این روش میتواند از مصرف داروها که عوارض خاص خودشان را نیز دارند و همچنین روش تهاجمی جراحی جلوگیری کند.
عمل جراحی با خطرات مختلفی همراه است. برخی از این خطرات و عوارض عبارتند از: از دست دادن کنترل مثانه یا روده، نشت مایع نخاعی، آسیب عصبی، لخته شدن خون، عفونت، خونریزی و موارد دیگر.
درمان فیزیوتراپی توسط متخصصین فیزیوتراپی با تجربه و ماهر ارائه میشود. این متخصصین میتوانند با کاهش فشار بر عصب از طریق تمرینات مختلف به درمان سیاتیک کمک کنند. متخصص فیزیوتراپی تمرینات کششی و تقویتی را ارائه میدهد.
تمرینات کششی به بیمار کمک میکنند تا انعطافپذیری و دامنه حرکتی خود را بهبود ببخشید. تمرینات تقویتی به بیمار کمک میکنند تا قدرت عضلانی خود را که از مفاصل پشتیبانی میکند بهبود بخشید.
قبل از فیزیوتراپی، متخصص وضعیت فعلی را آنالیز و سابقه پزشکی بیمار را بررسی میکند. علاوه بر این، متخصصین برنامه فیزیوتراپی شخصی را بسته به علل و علائم درد سیاتیک تهیه میکنند.. متخصص فیزیوتراپی برای ارائه خدمات توانبخشی با کیفیت بالا با بیمار همکاری خواهد کرد. درمان فیزیوتراپی شامل طیف وسیعی از تکنیکها است. برخی از این تکنیکها عبارتند از:
یکی از روشهای خانگی موثر روش کشش است. برای درمان درد سیاتیک میتوانید برخی از حرکات کششی را امتحان کنید. این تمرینات انعطافپذیری را افزایش میدهند و دامنه حرکتی را بهبود میبخشند. تمرینات کششی به بیمار در تسکین فشردگی ریشه عصبی و احساس بهتر کمک خواهند کرد. برای اخذ نتیجه بهتر سعی کنید به مدت حداقل 20 تا 40 ثانیه در حالت کشش بمانید. البته مراقب باشید، در حین تمرینات کششی از پیچ خوردن و انجام حرکات پرشی خودداری کنید.
سرما درمانی یک روش خانگی موثر دیگر است. یک بسته یخ را روی قسمتهای آسیبدیده قرار دهید. این کار میتواند به بیمار در تسکین درد سیاتیک و کاهش تورم کمک کند. استفاده از سرما، درد سیاتیک را از طریق مکانیسمهای متعددی نظیر:
کاهش میدهد.
در صورت استفاده از بسته یخ میزان نیاز بیمار به داروهای مسکن کاهش مییابد. این درمان باعث تسکین فوری درد میشود. سرما درمانی جایگزینی مناسب برای داروهای مسکن است.
گرما درمانی هم گزینه بعدیست که بهترین گزینه برای ارتقاء روند بهبود طبیعی بدن است. گرمادرمانی یکی از بهترین گزینهها برای تسکین درد سیاتیک است. این درمان میتواند به بیمار در موارد نظیر:
کمک کند.
با پرهیز از کشیدن سیگار میتوانید از خطر بروز درد سیاتیک جلوگیری کنید. سیگار کشیدن باعث کاهش خونرسانی به استخوانها میشود. نیکوتین دیسک، مهره و ستون فقرات را ضعیف میکند. این روند باعث ایجاد فشار و بروز مشکلات ستون فقرات و کمر میشود.
وضعیت بد قرارگیری بدنی همانطور که در اوایل مصاحبه هم به آن اشاره کردیم از عوامل بروز درد سیاتیک است و میتواند خطر درد سیاتیک را افزایش دهد. پیروی از وضعیت مناسب هنگام خواب، بلند کردن وزنه، ایستادن و نشستن می توانند فشار بر عضلات و اعصاب کمر را کاهش دهند. اگر بیمار احساس خشکی یا ناراحتی میکند، باید وضعیت قرارگیری بدن خود را بهبود ببخشد.
چاقی هم که به مانند وضعیت بد قرارگیری بدن به آن اشاره کردیم نیز از عوامل بروز درد سیاتیک است. رژیم غذایی نامناسب و اضافه وزن بدن مستقیماً با درد و التهاب بدن ارتباط دارند. با حفظ وزن سالم و پیروی از رژیم غذایی متعادل میتوان از خطر بروز سیاتیک جلوگیری کنید. برای داشتن رژیم غذایی و وزنی سالم پیشنهاد میشود به مربی ورزش یا پزشک تغذیه مراجعه کنید. آنها میتوانند یک رژیم غذایی مناسب برنامهریزی کنند. همچنین مربی میتواند به بیمار در حفظ وزن از طریق تمرینات مختلف کمک کند.
خب علاوه بر مواردی که گفتم انجام تمرینات منظم برای حفظ تناسب اندام و فعالیت بسیار حیاتی است. فعالیتهای بدنی و تمرینات مناسب میتوانند به بیمار این امکان را بدهند که بدون درد زندگی کند. بیمار باید تمرینات کششی و تقویتی را به برنامه تمرینی خود اضافه کند. این تمرینات به او در حفظ عضلات مرکزی و بهبود انعطافپذیری و عملکرد مفاصل کمک میکند.
بیماران برای کاهش درد میتوانند فعالیتهایی ورزشی سبک مانند پیادهروی، شنا یا یوگا را دنبال کنند. تمرینات ورزشی موجب قویتر شدن بیمار میشود و از آسیبهای آینده جلوگیری خواهد کرد.