اما در همان ابتدای مسیر، یک انتخاب کلیدی مطرح میشود: کارت بازرگانی به نام شخص (حقیقی) صادر شود یا به نام شرکت (حقوقی)؟ این پرسش ساده، در واقع سرآغاز مجموعهای از تفاوتها در تعهدات قانونی، موقعیت مالیاتی، ظرفیت توسعه فعالیت و نحوه تعامل با نهادهای رسمی و تجاری است.
بیتوجهی به این تفاوتها میتواند در آینده باعث محدودیت، مالیاتهای ناخواسته، یا حتی بروز موانع حقوقی شود. بنابراین، شناخت دقیق پیامدهای هر انتخاب نهتنها یک تصمیم هوشمندانه، بلکه ضرورتی برای مدیریت ریسکهای تجاری بهشمار میرود.
کارت بازرگانی حقیقی به نام یک فرد صادر میشود و به او اجازه میدهد تا بهعنوان یک تاجر مستقل، فعالیتهایی نظیر واردات و صادرات، ثبت سفارش، ترخیص کالا، شرکت در مناقصات بینالمللی و مواردی از این دست را انجام دهد. این نوع کارت، بیشتر مناسب افرادی است که تمایل دارند تجارت خود را بدون ثبت شرکت و به صورت شخصی مدیریت کنند.
برای دریافت این کارت، داشتن برخی شرایط الزامی است. از جمله مهمترین آنها میتوان به حداقل سن بیست سال، داشتن دیپلم متوسطه و برخورداری از محل کار با کاربری غیرمسکونی اشاره کرد. با این حال، کسانی که سابقه فعالیت تولیدی یا تخصصی قابل استناد دارند، در برخی موارد میتوانند نداشتن مدرک تحصیلی را با ارائه مدارک جایگزین جبران کنند. همچنین داشتن دفاتر قانونی، حساب جاری معتبر، گواهی مالیاتی و کد اقتصادی از الزامات دیگر است. متقاضیان باید فاقد سابقه محکومیت کیفری مؤثر، بدهی قطعی گمرکی یا ورشکستگی ناشی از تقصیر باشند و در آزمونهای توجیهی اتاق بازرگانی نیز موفق عمل کنند.
در مقررات جدید، ارائه کارت پایان خدمت یا معافیت برای مردان حذف شده و دیگر شرط دریافت کارت محسوب نمیشود. همچنین اتباع خارجی مجاز به دریافت کارت بازرگانی حقیقی نیستند، مگر اینکه در قالب یک شخصیت حقوقی (شرکت) و با دارا بودن مجوز اقامت و کار قانونی، اقدام کنند.
کارت بازرگانی حقوقی به نام شرکت صادر میشود و این امکان را به شخصیتهای حقوقی میدهد تا به صورت رسمی در عرصه تجارت خارجی فعالیت کنند؛ از جمله واردات کالا، صادرات محصولات، ثبت سفارش و بهرهمندی از معافیتهای گمرکی در حوزه صادرات.
برای دریافت کارت بازرگانی حقوقی، هم شرکت و هم مدیرعامل یا یکی از اعضای دارای حق امضا باید شرایط مشخصی را داشته باشند. فرد معرفیشده باید حداقل بیست سال سن داشته باشد، از نظر کیفری سابقه مؤثر نداشته باشد، در آزمونهای توجیهی بازرگانی موفق شود و حداقل مدرک دیپلم ارائه دهد (یا سابقه مستند فعالیت در حوزه مرتبط را جایگزین مدرک کند).
در سطح شرکتی نیز الزاماتی وجود دارد؛ از جمله داشتن محل کسب با کاربری غیرمسکونی، ثبت اظهارنامه و دفاتر قانونی، حساب جاری معتبر و ارائه گواهی ماده ۱۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم. در صورت وجود بدهی قطعی به گمرک یا بدهی معوقه مالیاتی، صدور کارت متوقف میشود تا زمانی که بدهیها تسویه یا تعیین تکلیف شوند.
آنکه یک شخص حقیقی میتواند همزمان یک کارت بازرگانی به نام خود و یک کارت به نام شرکت تحت مدیریت یا مالکیت خود داشته باشد، اما داشتن بیش از یک کارت از هر نوع (دو حقیقی یا دو حقوقی) مجاز نیست.

اگر هدف شما فعالیت جدی، مستمر و گسترده در زمینه واردات یا صادرات است، کارت بازرگانی حقوقی انتخاب مناسبتری خواهد بود. این نوع کارت به شرکتها تعلق میگیرد و مزایای متعددی را برای توسعه فعالیتهای تجاری فراهم میکند. مهمترین مزیت آن، امکان گسترش ساختار کسبوکار، جذب شرکای داخلی و خارجی، انعقاد قراردادهای بزرگتر و دسترسی آسانتر به منابع مالی رسمی مانند تسهیلات بانکی است.
در مقابل، کارت بازرگانی حقیقی بیشتر برای اشخاصی مناسب است که قصد دارند در مقیاس محدود، پروژهای یا موقت وارد عرصه تجارت خارجی شوند. فعالیت با این نوع کارت بیشتر به ظرفیت شخص دارنده وابسته است و در صورت گسترش فعالیت، ممکن است با موانعی چون محدودیت در استخدام نیروی انسانی، پیچیدگی در انعقاد قراردادهای رسمی و دشواری در انتقال مالکیت برند و داراییها مواجه شود.
بسیاری از طرفهای خارجی و حتی برخی از نهادهای داخلی، همکاری با یک شخصیت حقوقی را نسبت به فرد حقیقی ترجیح میدهند؛ چرا که مسئولیتها، اعتبار و چارچوب قانونی روشنتری در معاملات فراهم میآورد.
تفاوت اصلی مسئولیتهای مالیاتی و قانونی بین کارت بازرگانی حقیقی و حقوقی، به نوع شخصیت دارنده کارت بازمیگردد. در کارت بازرگانی حقیقی، شخص دارنده مستقیماً مسئول پرداخت مالیات، پاسخگویی به نهادهای نظارتی، و پذیرش تبعات قانونی فعالیتهای تجاری است. به عبارت دیگر، هرگونه بدهی مالیاتی یا مشکل قانونی مستقیماً به نام فرد ثبت و پیگیری میشود و در صورت بروز اختلاف، داراییهای شخصی فرد نیز میتواند تحت تأثیر قرار گیرد.
در مقابل، در کارت بازرگانی حقوقی، این مسئولیتها به عهده شرکت به عنوان یک شخصیت حقوقی مستقل است. اگرچه مدیرعامل یا صاحبان امضای مجاز ممکن است در برخی موارد پاسخگو باشند، اما در چارچوب قانون تجارت، بدهیها، جرائم و الزامات مالیاتی به نام شرکت ثبت میشود و اموال شخصی مدیران تا زمانی که تقصیر یا تخلف شخصی اثبات نشده باشد، تحت خطر قرار نمیگیرد.
پاسخ این سؤال به اهداف تجاری، حجم فعالیت و نوع مخاطبان شما بستگی دارد. اگر قصد دارید فعالیت خود را بهصورت محدود، با ریسک پایین و در حوزههایی مانند واردات کالا به میزان اندک یا صادرات جزئی آغاز کنید، کارت بازرگانی حقیقی میتواند انتخابی مناسب و سریعالوصول باشد. فرآیند دریافت آن برای افراد واجد شرایط سادهتر است و برای بسیاری از فعالان نوپا که در ابتدای مسیر تجاری خود قرار دارند، کفایت میکند. هزینه دریافت کارت بازرگانی برای اشخاص حقیقی معمولاً کمتر از اشخاص حقوقی است، اما باید با در نظر گرفتن مزایا و مقیاس فعالیت تصمیمگیری کرد.
با این حال، اگر از همان ابتدا برنامهای برای توسعه فعالیتها، جذب سرمایه، شرکت در مناقصات، یا انعقاد قرارداد با نهادهای بزرگ دارید، کارت بازرگانی حقوقی انتخاب حرفهایتری خواهد بود. این گزینه علاوه بر مزایای اعتباری، شما را وارد عرصه رسمیتری از تجارت میکند که زمینهساز رشد پایدارتر در بلندمدت است. همچنین برخی از شرکای تجاری خارجی، تنها با اشخاص حقوقی وارد همکاری میشوند و دسترسی به تسهیلات بانکی یا صادرات در حجم بالا نیز معمولاً نیازمند ثبت شرکت و استفاده از کارت حقوقی است.

در پایان، برای آنکه تصمیمگیری دقیقتری داشته باشید، مهمترین وجوه اشتراک و تفاوت بین کارت بازرگانی حقیقی و حقوقی را در قالب یک جدول خلاصه کردهایم. این مقایسه به شما کمک میکند با آگاهی از الزامات، محدودیتها و مزایای هر گزینه، انتخاب مناسبتری داشته باشید.
|
ویژگیها / شاخصها |
کارت بازرگانی حقیقی |
کارت بازرگانی حقوقی |
|
دریافتکننده کارت |
شخص حقیقی ایرانی (فرد مستقل) |
شرکت ثبتشده دارای شخصیت حقوقی |
|
سن متقاضی |
حداقل ۲۰ سال |
حداقل ۲۰ سال برای مدیرعامل یا صاحب امضای شرکت |
|
مدرک تحصیلی |
حداقل دیپلم یا معادل آن با سابقه فعالیت معتبر |
حداقل دیپلم یا معادل آن برای مدیرعامل یا یکی از صاحبان امضا |
|
نیاز به محل کسب رسمی |
دارد |
دارد |
|
نوع فعالیت قابل انجام |
واردات، صادرات، ترخیص، ثبت برند، شرکت در مناقصات و مزایدهها |
همان موارد، با امکان عقد قراردادهای رسمی و فعالیت در سطح وسیعتر |
|
گروه هدف اصلی |
افراد متخصص، تجار تازهکار، کسانی که موقتاً به تجارت مشغولاند |
شرکتهای توسعهیافته، فعالان با برنامههای بلندمدت، مجموعههای دارای نیروی انسانی و تیم |
|
اعتبار قانونی |
کمتر از کارت حقوقی |
بیشتر؛ بهواسطه شخصیت حقوقی شرکت |