چرا عاشق می شویم؟ عشق کجا مغز شکل می گیرد؟

بی شک عشق پیچیده ترین احساسی است که بشریت از گذشته تا امروز تجربه کرده است، حال و هوایی که با وجود همه هیجان ها و سر خوشی ها گاهی می تواند سخت و در هم شکننده باشد.

همه ما بارها و بارها شنیده ایم و در اشعار ادبی زیبا و کوتاه و بلند و داستان های رمانتیک خوانده ایم که این احساس منحصر به فرد از قلب سرچشمه می گیرد و با روح و روان انسان سر و کار دارد اما آیا می دانستید در واقع اندام اصلی که عشق روی آن تاثیر می گذارد مغز است که خود به عنوان پیچیده ترین عضو بدن ما شناخته شده است؟!

همه انسان ها زمانی که در مقابل معشوق خود قرار می گیرند احساس خاصی را تجربه می کنند و هیجان سراسر وجود آن ها را فرا می گیرد، اگرچه همه افرادی که عاشق شده اند با این حس به خوبی آشنا هستند اما خود عشق تا حد زیادی ناشناخته مانده است.

این که چرا عاشق می شویم؟ چرا عاشق می مانیم؟ چه چیزی باعث از بین رفتن عشق می شود؟ عشق کدام ناحیه از مغز را درگیر می کند و از نظر علمی با ذهن و بدن ما چه می کند؟ سوالاتی هستند که سالیان سال توجه دانشمندان را به خود جلب کرده اما تنها برای برخی از آن ها پاسخ قابل قبول وجود دارد.

خوشبختانه برخی دانشمندان توانسته اند این احساس را از نظر زیر بنای عصبی بیولوژیکی بررسی و به نتایجی دست پیدا کنند.

عشق در کجای مغز قرار دارد؟

این سوال مهم ترین پرسشی است که تاکنون ذهن دانشمندان را به خود جلب کرده است.

طی مطالعه ای در سال 2000 مشخص شد زمانی که افراد به چهره معشوق خود نگاه می کنند برخی از نواحی خاص مغز شامل اینسولای میانی، قشر سینگولیت قدامی و بخش هایی از جسم مخطط فعال و برخی نواحی مغز شامل بخش هایی از قشر قدامی راست، قشر جداری دو طرفه و قشرهای گیجگاهی غیر فعال می شود.

تحقیقات بیشتر تصویر پیچیده تری از عشق در مغز می دهد. به عنوان مثال مناطقی که در شیمی عصبی عشق دخیل هستند در قشر، اینسولای میانی، سینگولیت قدامی و هیپو کامپ و در زیر قشر، بخش هایی از جسم مخطط و احتمالا هسته آکومبانس که با هم مناطق اصلی سیستم پاداش را تشکیل می دهند می باشند.

بنابراین عشق یک فرایند بسیار پیچیده است و بسیاری از مناطق مغز و همچنین هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی را درگیر می کند اما با وجود همه آن چه گفته شد هنوز نمی توان به طور قطعی گفت هنگامی که یک شخص به معشوق خود نگاه می کند در این نواحی مغزی چه اتفاقی رخ می دهد.

همچنین هنوز نمی دانیم آیا این نواحی در افراد عاشق فعال تر از افراد غیر عاشق است یا خیر.

علاوه بر این به دلیل نگاشت پیچیده ای از عشق در مغز، بعید است صدمه دیدن یکی از این نواحی از عاشق شدن جلوگیری کند زیرا بسیاری از مناطق مغزی، انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها در احساس عشق دخیل هستند و یک ضایعه مغزی خاص نمی تواند در رابطه توام با عشق میان افراد اختلال ایجاد کند.

عشق چگونه روی ذهن اثر می گذارد؟

طی سال های گذشته نظریه هایی ارائه شده که فعال سازی یا غیر فعال سازی برخی از نواحی مغزی را با رفتارها و نگرش های خاص مربوط به عشق مرتبط می دانند.

به عنوان مثال به گفته یکی از محققان عشق نواحی از مغز را که دارای غلظت بالایی از یک تنظیم کننده عصبی خاص به نام دوپامین می باشند فعال می کند. این ماده با پاداش، میل، اعتیاد و حالات سر خوشی ارتباط دارد.

به همین دلیل افراد عاشق احساس خوبی دارند زیرا دوپامین باعث می شود فرد بخواهد با دیگران پیوند ایجاد کرده و پیوندهای موجود را تقویت کند.

با این حال با افزایش سطح دوپامین سطح ماده سروتونین در مغز کاهش می یابد، این ماده با اشتها و خلق و خو ارتباط دارد و این تغییرات احتمالا مشخص می کند که چرا افراد عاشق تنها روی موضوعات مورد علاقه خود تمرکز کرده و به سایر مسائل توجه چندانی نشان نمی دهند.

ناگفته نماند افرادی که در مراحل ابتدایی عشق قرار دارند احتمالا کاهش سروتونین را تا سطحی که در افراد مبتلا به اختلالات وسواسی اجباری شایع است تجربه کنند.

اکسی توسین و وازوپرسین دو ماده شیمیایی عصبی دیگر هستند که سطح آن ها با عاشق شدن افزایش می یابد، هر دو پیام رسان شیمیایی پیوند میان افراد را تسهیل کرده و با سیستم پاداش مغز ارتباط دارند.

علاوه بر این عشق ناحیه کوچکی از مغز به نام آمیگدال را غیر فعال می کند. آمیگدال بخشی از مغز است که واکنش های ترس را هماهنگ کرده و به انسان ها کمک می کند تا در موقعیت های بالقوه خطرناک ایمن بمانند. به همین ترتیب غیر فعال شدن این ناحیه هنگام عاشق شدن باعث می شود واکنش افراد به ترس کاهش یابد.

کاهش فعالیت ناحیه دیگری از مغز به نام قشر جلویی نیز احتمالا توضیح دهد که چرا افراد با عاشق شدن قوه قضاوت خود را تا حدی از دست می دهند و نمی توانند ارزیابی درستی درباره دیگران داشته باشند.

آیا می توان عشق را کنترل کرد؟

از آن جا که عشق یک تجربه پیچیده و غافلگیر کننده است این سوال پیش می آید که آیا افراد قادر به کنترل این احساس هستند یا خیر.

در مطالعات متعدد به این مسئله توجه شده است. برخی از مردم بر این باور هستند که عشق یک فرایند طبیعی است و نباید آن را کنترل کرد یا گمان می کنند کنترل عشق بسیار دشوار یا حتی غیر ممکن است. با این حال افراد می توانند احساس عشق خود را نسبت به فرد دیگر تنظیم کنند.

به عنوان مثال برای کاهش احساس عشق نسبت به دیگری کافیست به خصوصیات منفی او فکر کرده و سناریوهای منفی در آینده را تصور کنید. این کار باعث کاهش شیفتگی و دلبستگی نسبت به او می شود و بالعکس، با فکر کردن به خصوصیات مثبت او یا سناریوهای مثبت در آینده می توان حس عشق نسبت به دیگری را افزایش داد.

با همه این ها باید توجه داشت تنظیم عشق ماند کلید روشن / خاموش عمل نمی کند و این افکار مثبت یا منفی تنها اندکی احساس عشق را تغییر می دهند که بعد از مدتی این اثر اندک نیز از بین می رود، با این حال تنظیم حس عشق در برهه هایی از زمان مفید می باشد و می توان از همین اثر اندک بهره برد.

مشکلاتی که در تحقیقات علمی وجود دارد

با وجود همه تحقیقاتی که درباره عشق و تاثیر آن روی مغز انجام شده این حس همچنان ناشناخته است زیرا مطالعه عشق کار بسیار دشواری می باشد.

یکی از دلایل دشوار بودن مطالعه عشق این است که به نظر می رسد عشق انواع مختلف دارد، یعنی بیش از یک نوع احساس و تجربه مرتبط با عشق وجود دارد.

طی یک سری مطالعات حداقل سه نوع مختلف عشق تشخیص داده شده که شامل عشق ناشی از میل جنسی، شیفتگی و دلبستگی می باشد.

از آن جا که مطالعات علمی در هر زمینه ای حتی بررسی و شناخت عشق، ابتدا از حیوانات آغاز می شوند سوال دیگری پیش می آید و آن این که انسان و حیوانات تا چه حد در درک عشق با هم اشتراک دارند.

به نظر برخی محققان حیوانات با هم جفت می شوند بنابراین باید نوعی میل جنسی وجود داشته باشد. برخی حیوانات نیز به رابطه و پیوند خود ادامه می دهند، بنابراین احتمالا نوعی وابستگی نیز بین آن ها ایجاد می شود. با مطالعه این موارد اندکی شناخت نسبت به منشا عصبی این جنبه های عشق به دست آمده اما در مورد این که آیا حیوانات شیفتگی را نیز تجربه می کنند یا نه هنوز به پاسخ نرسیده ایم.

به علاوه مشخص نیست نتایج به دست آمده از مطالعات حیوانی تا چه حد برای انسان ها نیز صدق می کند.

منبع: medicalnewstoday